0493

480

HENRYK (ż. RYNGAŁŁA).

X. 12.

żacy przedsięwzięli byli wyprawę na Suraż, którego też dobyli, a zarazem donosi, że właśnie obecnie bawi druga wyprawa krzyżacka na Rusi, której wyniku jeszcze nie zna. Z treści listu wypływa, że obie wspomniane w nim wyprawy dotyczą: pierwsza wypadków opowiedzianych przez Wiganda pod datą jesieni 1392 r., a druga wypadku podanego przez Jana z Possilge o zgonie Henryka w Łucku^{1 2}). List pisany był zatem 21 stycznia 1393 r.; że nie mógł być pisany 21 stycznia 1392 r., dowodzi zresztą i ta okoliczność, że jeszcze pod datą 3 lutego 1392 r. wystawia Henryk dokument w Płocku jako tamtejszy biskup -), zaczem i poselstwo jego do Witołda i ślub z Ryngałłą i wyprawy krzyżackie i śmierć jego muszą być zdarzeniami późniejszemu W chwili pisania listu W. Mistrz nie miał widocznie jeszcze wiadomości o zgonie Henryka, byłby bowiem niewątpliwie o zdarzeniu tem nie przepomniał donieść królowej, skąd wynika, że zgon nastąpił albo po 21 stycznia 1393 r., albo jeśli wcześniej, to na bardzo krótko przedtem, tak że wiadomość o tym wypadku nie mogła się jeszcze przedostać do Malborga. W każdym razie jednak data zgonu musi być bardzo bliską daty spisania listu, albowiem śmierć Henryka nastąpiła właśnie w czasie wspomnianej tamże wyprawy ruskiej, a nadto, jak widzieliśmy, zwłoki jego jeszcze w zimie tegoż roku przewiezione zostały do Płocka. Stąd okazuje się, że zgon jego przypada na początek roku 1393. Data ta tłomaczy, dlaczego źródła pruskie wyraziły się, iż śmierć Henryka nastąpiła rychło po poślubienin Ryngałły; że źródła te mówią o wypadku tym w zapiskach, opatrzonych datą 1392 r., w tem nie ma dowodu przeciw poprzedniemu wywodowi; na rok 1392 przypadają bowiem główne zdarzenia, któremi się źródła te zajmowały, t. j. tajemne układy Henryka z Witoldem, podejście Zakonu i ślub z Ryngałłą; nie dziw, że w związku z tymi wypadkami opowiedziano także zdarzenie w najbliższym czasie potem, bo w początkach r. 1393 zaszłe, tem bardziej, że stało ono w bliskim związku z wypadkami z r. 1392 ³).

Ryngałła.

Żonę Henryka nazywa Wigand z Marb.⁴) i Rocz. Toruń.⁵) siostrą Witołda, zatem córką Kiejstuta litewskiego. Ten sam szczegół stwierdza także Jan z Possilge⁶) z przydatkiem, że na imię jej było Remigal. Długosz⁷) ma poprawniejszą formę imienia: Ryngałła (Ringala); pod teinźe imieniem wspomnianą jest ona także w dokumencie z r. 1421⁸). Twierdzenie⁰), jakoby na chrzcie otrzymała imię Elżbiety, nie ma poparcia źródłowego.

O okolicznościach, wśród których przyszły do skutku zaślubiny Henryka z Ryngałłą, podają bliższą informacyą Wigand z Marb.¹⁰) i Jan z Possil.¹¹), obaj pod r. 1392. W czasie tym przybył Henryk, jeszcze jako biskup nominał płocki, do bawiącego podówczas w Ritterswerder u Krzyżaków Witołda, aby mu w imieniu Jagiełły ofiarować godność wielkoksiążęcą litewską, i w ten sposób przeciągnąć go na stronę Polski. Poselstwo odniosło pomyślny skutek; tymczasem zaś Henryk w czasie trzechtygodniowego pobytu u Witołda, poznawszy bawiącą przy nim siostrę, pojął ją za żonę; ślub odbył się jeszcze w Ritterswerder. Ponieważ Henryk jeszcze pod datą 3 lutego 1392 r.¹²) przebywał jako biskup w Płocku, przeto poselstwo jego przypada w każdym razie na czas późniejszy; gdy zaś Witołd już z końcem czerwca t. r., widocznie po przeprowadzonych z Henrykiem układach, wyrusza ku Litwie¹³), przeto małżeństwo Henryka z Ryngałłą trzeba uważać jako zawarte w czasie miedzy początkiem lutego a końcem czerwca 1392 r.

Mniemanie ^u), jakoby Ryngałła po śmierci Henryka wstąpiła do klasztoru P. Maryi w Pradze, i tam jako ksieni r. 1444 zmarła, nie ma jakiegokolwiek poparcia źródłowego i jest niewątpliwie błędnem, z innych bowiem wiarogodnych źródeł okazuje się, że losy jej były zgoła odmienne.

1

Tak trafnie przyjmują Danilowicz, Skarbiec ad nr. 615 i Caro, Gescli. Pol. III. 113. — 2) Kod. dypl. Mazow.

2

nr. 121. — 3) Narbutt, Pisma histor. 290 przyjmuje datę śmierci 1392 r.; Kozłowski. Dzieje Mazow. 185 i Szajnocha,

3

Jadw. i Jag'. III. 23. 362, datę 1393 r., (en ostatni przeprowadza nawet dowód tego twierdzenia, wszakże niezupełnie wystarcza

4

jący. — 4) Scripl. rer. Pruss. II. 643. — 5) Ibid. III. 182. — 6) Ibid. III. 179. — ') Ilist. Pol. III. 496. — 8) Dogiel,

5

Cod. dipl. Pol. I. 600. — U) Narbutta. Pisma histor. 299, za nim Wolffa, Ród Cedyni. 52. — 10) Script. rer. Pruss. II.

6

dJd- — ⁿ) Ibid. III. 179. — 12) Kod. dypl. Mazow. nr. 12L — 13) Por. Koneczny, Jagiełło i Witołd 103. — 14) Nar

7

butta, Pisma histor. 299 i Kozłowskiego, Dzieje Mazow. 185. 186.