0508

467

Lllj owiec kopalny (Encrinus liliiformis) z niemieckiego wapienia lńuszlowego.

Rozwój świata zwierzęcego

Rozgwiazdy czyli gwiazdy morskie (Asteroidea) są powszechnie znane; są to zwierzęta płaskie, gwiaździste lub pięcio-kątne, których ciało składa się z tarczy, posiadającej na spodniej swej stronie otwór gębowy, i z ramion; szkielet skórny utworzony jest z rozmaicie ukształtowanych płyt wapiennych, nigdy ściśle niepołączonych z sobą, opatrzonych w ruchome kolce lub szczeciny. Wszystkie organy główne mieszczą się w tarczy i rozsyłaj ą ztąd wypustki do ramion. Wszystkim szkarłupniom właściwy układ naczyń wodnych czyli układ ambulakralny tworzy dokoła gęby pierścień zamknięty, z którego wybiega pięć pni promienistych, wysyłających ze swej strony znowu liczne pary drobnych, ślepo zakończonych odgałęzień bocznych; układ ten służy do przesuwania się rozgwiazdom i przeważnej części jeżowców. Przebiegowi mianowicie pięciu pni układu wodnego odpowiadają na ścianie ciała pasy promieniste czyli „pasy ambula-kralne“, na których osadzone są parzyste szeregi nóżek przyssawkowych, a do wnętrza tych nóżek właśnie uchodzą owe drobne, ślepe odgałęzienia boczne. Przewody te mogą zwierzęta dowolnie wypełniać wodą i opróżniać, czem powodują wydłużanie i kurczenie się nóżek przyssawkowych, a w ten sposób przesuwają się po ziemi. U gwiazd morskich szeregi nóżek,a tern samempasy abulakralne,ograniczone są do dolnej powierzchni, u jeżowców zaś przebiegają od górnej strony ciała do dolnej; u tych ostatnich cały układ naczyń wodnych przypada wewnątrz skorupy, płytki przeto pasów ambulakral-nych są przewiercone dla przepuszczania nóżek. Do pierścienia naczyń wodnych-, otaczającego otwór gębowy, woda, wm-ssana przez sito wato podziurawioną „płytę madreporową", dostaje się za pośrednictwem przewmdu kamiennego.