0524

XI. 12.

MARYA.

511

Przytoczone względy wykazują tedy dostatecznie, że wiadomość Długosza o małżeństwie Bogusława z Amelią Ziemowitówną nie odpowiada rzeczywistości. Prawdziwy fakt, iż Bogusław ożenił się z jedną z córek Ziemowita, odniósł kronikarz przez omyłkę do innej córki tego księcia, która wydaną była za kogo innego, a o którem to innem małżeństwie Długosz nic nie wiedział. Wiadomości jego o córkach Ziemowita IV podlegają zresztą i skądinąd krytyce, jak n. p. szczegół, iż Katarzyna Ziemowitówną nigdy za mąż nie wychodziła (XI. 13.); dlatego i w tym wypadku omyłka, popełniona przez Długosza, dziwić nas nie może¹).

Ponieważ z pośród młodszych córek Ziemowita Anna była zamężną już r. 1427, a Katarzyna wydaną została co najwcześniej 1440 r. (XI. 11. 13.), przeto Maryą, poślubioną Bogusławowi r. 1433, uważać należy za młodszą od pierwszej, a starszą od drugiej. Data urodzin Anny przypada co najwcześniej na rok 1407, zatem Maryi co najwcześniej na rok 1408; gdy zaś przyjąć trzeba, że w chwili wyjścia za mąż miała przynajmniej lat czternaście, przeto urodziny jej zamknąć należy w granicach lat 1408 — 1419.

Sprawa ustalenia daty zaślubin przedstawia pewną trudność z powodu sprzecznych wiadomości, jakie o tern zdarzeniu podał Długosz. O ślubie rzekomej Amelii z Bogusławem mówi on na dwu miejscach; raz^{2 3}) daje temu wypadkowi datę 24 czerwca 1432 r., innym razem⁸) odnosi go do czasu po Wielkiejnocy (t. j. po 12—14 kwietnia) 1433 r.; małżeństwo to skojarzyć miał Jagiełło, w którego obecności też odbyły się zaślubiny. Podstawiając av miejsce Amelii Maryą, nie mamy powodu przypuszczać, jakoby same daty zaślubin nie miały rzeczywistej podstawy; musimy tylko przyjąć jeszcze, że skutkiem jakiejś omyłki Długosz wspomniał o tern zdarzeniu dwukrotnie, pod dwu bezpośrednio po sobie następującemi latami, i dla tego należy jeszcze zbadać, która z owych dat jest mylną, a która odpowiada rzeczywistości. Pod tym względem cennych wskazówek dostarczyć nam może polityczne zachowanie się Bogusława IX w toczącym się podówczas sporze między Polską a Zakonem, w którym obie strony ubiegały się o pozyskanie sobie księcia słupskiego. Jeszcze tedy z pism urzędników zakonnych z 8 czerwca i 22 łipca 1432 r.⁴) dowiadujemy się, jako Bogusław skłonił się już na stronę Polski i zawarł z nią układ przeciw Krzyżakom, który jednakowoż na razie trzymano jeszcze w tajemnicy. Wnioskuję stąd, że ślub nie był podówczas jeszcze rzeczą dokonaną; gdyby bowiem Bogusław już w tym czasie był się ściśle związał z rodem Piastów mazowieckich, a przez to także z Jagiełłą, polityczne jego stanowisko nie byłoby już mogło być wątpliwem, i dlatego nie byłoby powodu rzeczonego układu trzymać w tajemnicy. Ponieważ zaś pierwsza data Długoszowa jest wcześniejszą od daty drugiego z tych listów, przeto należy ją usunąć jako bezpodstawną i przyznać pierwszeństwo dacie drugiej (1433 r.) Jakoż w istocie r. 1433 przesyłają Bogusław i podwładne mu stany wypowiedzenie wojny Zakonowi⁵); odnośne pisma nie mają niestety daty dziennej. Już jednak pod datą 21 czerwca 1433 r. °) W. Mistrz udaje się do stanów słupskich, prosząc je, aby odwiodły Bogusława od zamierzonych .kroków nieprzyjacielskich wobec Zakonu; a z listu jego z 13 lipca t. r.⁷) dowiadujemy się, jako Bogusław wykonał napad na ziemie zakonne, na co Krzyżacy, jeszcze przed 22 lipca t. r.⁸), odpowiedzieli strasznem spustoszeniem dzielnicy słupskiej. Stanowczy zwrot i otwarte przerzucenie się na stronę Polski nastąpiły tedy jeszcze przed 21 czerwca 1433 r. W tem oświetleniu tłomaczy się we właściwy sposób kwestya dat Długoszowych. Ponieważ kronikarz pod r. 1433 nie podał dokładnej daty dziennej ślubu, i wyraził się tylko ogólnie, że wypadek ten zdarzył się po Wielkiejnocy t. r., przeto możnaby przypuścić, że należy tu odnieść datę dzienną, podaną pod (mylnym) rokiem 1432, t. j. dzień 24 czerwca; temu sprzeciwia się ustalona poprzednio na podstawie listów końcowa granica czasu (21 czerwca), do którego zaślubiny odnieść należy. Stąd wypływa, że musimy się trzymać ściśle tej daty, o której Długosz mówi pod r. 1433. Określa on ją zaś w ten sposób: Wielkanoc (12—14 kwietnia) odprawił Jagiełło w Kaliszu, potem udał się do Poznania, gdzie odbył się ślub Bogusława z Emilią (sic), poczem

1

Historycy polscy, idąc za Długoszem, przyjmowali dotąd, iż żoną Bogusława była Amelia, tak Narbutt, Pisma histor. 299; Kozłowski, Dzieje Mazow. 237 i inni. Tutaj należy też Caro, Gesch. Pol. IV. 42 i Lib. canc. I. 13 uw. 2. Inni historycy niemieccy, idąc za przekazem kronik pomorskich, dają Bogusławowi za żonę Maryą, tak Hubner, Geneal. Tabeli. I.

2

tabl. 95. 198; Barthold, Gesch. v. Rug. u. Pomm. IV. A. 157; Klempin-Biilow, Stammtafeln tabl. 3; Cohn, Stammtafeln

3

tabl. 147. Z polskich (za Hubnerem) Gołębiowski. Dzieje Pol. I. str. XXI. — 2) Hist. Pol. IV. 472. — 3) Ibid. IV. 496. —

4

Voigt, Gesch. Preuss. VII. 597 uw. 1. — 5) Script. rer. Pruss. III. 501 w uw. — ⁶) Voigt, Gesch. Preuss. VII. 620

5

uw. 3. — 7) Ibid. VII. 626 uw. 1. — 8) Ibid. 630. 631 uw. 1.