0575

558

UZUPEŁNIENIA I SPROSTOWANIA; ZWIĄZKI RODZINNE PIASTÓW.

w wiekach średnich także Deck lub Dek. Określenie uersus Dekam najłatwiej tedy wprowadzić w związek z tym szczegółem. Wyznaję, że i pod tym względem nasuwa się pewna trudność, albowiem przodkowie Ulryka jeszcze r. 1881 sprzedali Teck książętom wirtemberskim, a sam UIryk, przynajmniej pod koniec życia, obrał widocznie siedzibę w Mindelheim, skoro tamże znajduje się jego i dwu jego żon nagrobek (VIII. 12.); gdy jednak zarówno UIryk, jako też i cały jego ród aż do wygaśnięcia używali mimo to tytułu książąt Tecku, przeto można powyższemu określeniu nadać także znaczenie obszerniejsze, t. j. przyjąć, iż wspomniany poseł wysłany został do posiadłości lub na dwór księcia Tecku, choć rezydencya jego nie znajdowała się już w samym Tecku. Zapiska powyższa świadczy tedy, że Jadwiga r. 1408 przebywała u boku swej starszej siostry. Ażeby fakt ton racyonalnie wytłomaczyć, trzeba przyjąć, że w czasie tym była już wdową, inaczej przebywałaby przy mężu. Godząc się na Lakie przypuszczenie, zrozumiemy najdokładniej, dlaczego Jadwiga po owdowieniu przybyła na dwór swej siostry; była to jedyna bliższa (i najbliższa) jej krewna; przy niej tedy najwłaściwiej było jej dokonać reszty żywota. Zarazem wynika z tej zapiski, iż data śmierci Jadwigi przypada na czas po roku 1407.

IX.    2. Bolesława 11 żona Gaudemunda Zofia. W tekście wyraziłem się o niej, jakoby była cioteczną siostrą swego męża przez matkę Ludmiłłę. siostrę Ziemowita I. Twierdzenie to jest mylnem, albowiem Ludmilła nie była żoną Trojdena, lecz Trojnata litewskiego (1 I. 12.), nie mogła być zatem matką Gaudeinundy. Sprostowanie to nie zmienia w niczein innych wywodów w tekście.

X.    14. Bolesława żona Anna. W piśmie Andrzeja, biskupa poznańskiego, do Henryka, ks. głogowskiego, z 17 stycznia 1452 r. (Lewicki, Pseudo - Warneńczyk w Kwart. Hist. IX. 244) znajduje się wiadomość o niejakim Janie z Wilczyny, który od pięciu lat, licząc wstecz od daty listu, a więc od r. 1447, podszywał się pod nazwiska rozmaitych książąt, a w końcu nawet udawał, jakoby on to był królem polskim Włodzisławem, któremu się udało ujść szczęśliwie z pogromu pod Warną. Biskup Andrzej donosi tedy, że pierwszą osobą, za którą Jan się wydawał, był Leon, siostrzeniec księżny mazowieckiej (primo nominavit sć ducem Leonem sororium domine ducisse Mazowie). Wypadek ten przypadałby zatem na czas około r. 1447; czy rozumianą jest tu jakaś księżna mazowiecka w czasie tym żyjąca, czy nie, rozstrzygnąć na pewno trudno, ale za prawdopodobniejsze uważam przypuszczenie pierwsze. W takim zaś razie wzmiankowanego tu Leona, który z pewnością istnieć musiał, skoro Jan z Wilczyny podszywał się pod jego imię, możnaby uważać bądź to za siostrzeńca Danuty Anny, żyjącej jeszcze podówczas wdowy Janusza 1 (X 7.), lub też za siostrzeńca niniejszej Anny, żony Bolesława, która zmarła po 10 lutego 1454 r. Ponieważ imię Leon wskazuje na pochodzenie z ojca Rusina, przeto z sióstr Danuty możnaby tu mieć na myśli Maryą, żonę Iwana, księcia twerskiego (Wolff, Ród Gedym. 52) jako przypuszczalną matkę Leona; gdyby zaś chodziło o siostrę Anny Bolesławowej, a więc córkę Iwana Olgi-muntowica, to w każdym razie należałoby wyłączyć jedyną, jaką znamy. Juliannę (Wolff, Kniaziowie litew.-rus. 95), która bvla żoną Witolda, wiadomo bowiem, że Witold syna nie pozostawił; nie jest jednak wykluczonem przypuszczenie, że Iwan Olgi-muntowic mógł mieć jeszcze inną nieznaną nam córkę, która wyszła za któregoś z książąt ruskich i urodziła zeń owego Leona. Na wszelki przypadek wynika z powyższego określenia, że Leon nie był Piastem (a więc jakimś księciem mazowieckim), tylko powinowatym Piastów.

XI.    18b. [Barbara]. Okolski, Orbis Pol. I. 809, a za nim niektórzy późniejsi heraldycy podają, jakoby Terencyusz albo Ziemko Rościszewski . szlachcic mazowiecki, żonatym był z Barbarą, siostrą ks. Aleksandra mazowieckiego, a więc córką Ziemowita IV. Poparcia w źródłach wiadomość ta nie znajduje nigdzie. W dokumentach występuje Ziemko Rościszewski raz tylko jeden jako cześnik zawkrzeński . a mianowicie w dyplomacie Katarzyny Ziemowitówny z r. 1462, gdzie wymieniony jest pośród świadków na jednem z ostatnich miejsc (Kod. dypl. Mazow. nr. 209). Dowód w tein, że wtedy jeszcze nie był mężem jakiejkolwiek z sióstr Katarzyny, w przeciwnym bowiem razie byłby tu bliżej albo jako powinowaty księżny określony, albo przynajmniej zajmowałby pośród świadków jakieś wybitniejsze miejsce. Przyjąć też można, że gdyby takie powinowactwo już wtedy istniało, naówczas Rościszewski byłby snąć sprawował jakieś wybitniejsze dostojeństwo w księstwie. Przypuszczenie, jakoby po roku 1462 poślubił którąś z córek Ziemowita IV, również nie dałoby się utrzymać już chociażby ze względu na to. że żona jego w chwili ślubu musiałaby liczyć co najmniej około 50 lat życia; zresztą i w takim razie spodziewalibyśmy się znaleść go w czasach najbliższych na jakiemś wybitniejszem dostojeństwie i w ogóle musiałby odgrywać znaczniejszą rolę; tymczasem, z wyjątkiem przytoczonej wzmianki dokumentowej, o Ziemku Rościszewskim i w ogóle o Rościszewskich w źródłach z drugiej połowy XV w. zupełnie głucho. Długosz, Hist. Pol. IV. 846 wyliczając potomstwo Ziemowita IV, które przy jego śmierci żyło. nie zna wcale Barbary, albo jakiejkolwiek innej córki tegoż księcia, któraby wyszła za Rościszewskiego; jakkolwiek zaś nie miał on całkiem dokładnych wiadomości o wszystkich bez wyjątku córkach Ziemowita, to jednak przyznać trzeba. że nie byłby pominął tej, która poślubiła krajowca, gdyby takie małżeństwo w istocie było istniało. Wszystko przemawia tedy za tem, że wiadomość Okolskiego jest albo bezpodstawną kombinacyą, albo też polega na nieporozumieniu.

-----------

Ili. Związki rodzinne Piastów.

I. W Polsce.

i. Piastów nieśląskich między sobą.

1279 Włodzisław I Łokietek, kr. poi., ż. Jadwiga, c. Bolesława Pobożnego, ks. kalis. V. 12. VII. 4.

2 Piastów nieśląskich z śląskimi.

Przed 1235 Bolesław I, ks. mazow., ż. Gertruda, c. Henryka II Pobożnego, ks. wrocł. VI. 8.

1239 Kazimierz I, ks. kujaw., z. Konstancya, c. Henryka II Pobożnego, ks. wrocł. VI. 10.