sr8

żółty — zdradę, błękitny — wierność, czarny —-smutek. W wiekach średnich każda roślina miała swe znaczenie. Żywokost albo rycerskie ostrogi (kwiat rycerzy) oznaczał prawość, fiołek — niechęć (lub skromność), dzwonek — gadatliwość, tulipan — pychę, róża — miłość, orlik — niewdzięczność. oset — obronę, topola — tchórzliwość, trzcina — niezdecydowanie, niezapominajka — stałość, wrzos — osamotnienie, babka — wytrzymałość, łopian — natręctwo.

Zatrzymajmy się przy symbolu natręctwa — łopianie. O natręctwie mówi sama jego nazwa — Lappa tomem osa: „Lappa" z greckiego — chwytać, zaczepiać, „tomentosa" po ładnie znaczy omszona.

Istotnie, któraż z roślin jest bardziej natrętna od łopianu. Jak trudno oderwać przyczepione do ubrania zielonoszare kulki jego owocostanów!

Nie tylko owoce tej rośliny dosłownie przylepiają się do ludzi, ale i sam łopian rośnie wszędzie koto mieszkań ludzkich. Otwieramy drzwi domu, a on jest tuż — przy ganku, na śmietniku, wzdłuż parkanów, nad strugą, jak gdyby wpraszał się pod opiekę człowieka. Roślina ta może jednak być bardzo pożyteczna; należy ona do rodziny zwożonych.

Łopian może zastąpić marchew, pietruszkę, pasternak. Zbiór korzeni odbywa się wczesną wiosną, gdy pokażą się pierwsze liście, albo późną jesienią. Korzenie są wtedy soczyste i pożywne. Na dobrej glebie korzenie łopianu mają wielkość dużej marchwi. Jada się je na surowo albo pieczone, gotowane i smażone. Korzenie łopianu można kłaść do zupy zamiast ziemniaków i przypraw, można z nich robić kotlety i placki. Szczególnie

smaczne są upieczone lub usmażone. Przy smażeniu pokrywają się rumianą i słodką skórką. Korzenie łopianu są pożywne, bo zawierają 12*■.'< białka, 0,8% tłuszczu i 45% inuliny (specjalny rodzaj skrofcd), która może się zamienić w cukier.

Z korzeni łopianu .gotuje się słodkie powidła. Na pół litra wody wlewamy 4 łyżeczki herbaciane esencji octowej i ogrzewamy do stanu wrzenia; wtedy należy włożyć roztarte korzenie łopianu i gotować 2 godziny.

W lesie możemy zrobić słodko-kwaśne powidła, gotując roztarte korzenie łopianu z roztartymi liśćmi szczawiu lub szczawiku zajęczego (trzecia część w stosunku do łopianu). Z powideł łopianowych można zrobić marmoladę i używać do herbaty. Łopian jako warzywo od dawna znany jest w Japonii, uprawiany tam pod nazwą pobo.

Oprócz tego łopian ma właściwości lecznicze, używa się go jako środka zewnętrznego na liszaje i parchy.

Olej łopianowy znany jest też jako środek do leczenia włosów; podobno przy użyciu go lepiej rosną. Oleju tego nie otrzymuje się z nasion i kwiatów łopianu, lecz z nalewki oleju oliwkowego, słonecznikowego lub migdałowego na korzeniach łopianu.

Z palonych korzeni łopianu otrzymuje się kawę, a z wysuszonych — mąkę.

Łopian jest rośliną dwuletnią; korzenie, które mają być użyte do jedzenia, należy wykopywać w jesieni w pierwszym roku. W warzywnikach, gdy sadzi się rozsadę, liście łopianu przydają się do ocienienia i do ochrony rozsady przed przy-

77