06161466

62

skim. Uczeni bowiem na ten czas językiem tym mówili. Zaś na dworze królewskim przyjętym był język Ruski, bo gdy Litwini Ruś po największej części podbili, stało się tam, co zwykle dzieje się w świecie, odkąd historya zapamięta, źe naród dzikszy skoro opanuje kraj więcój postąpiony w naukach, od niego się potem uczy. A źe Ruś juź wtenczas była Chrześcijańską, choó szyz-matycką, a zatem więcćj ucywilizowaną jak Litwini, jój oświatę i język przyjmować zaczęli nim się jeszcze z Polską połączyli,

Bart. Co to znczy szyzmatycy?

Stan. Zdaje mi się, źe jeszcze mówiąc wam o Bolesławie śmiałym, opowiadałem o od-szczepieństwie kościoła Konstantynopolitańskiego, czyli Greckiego od kościoła Rzymskiego.

Bart. A mówiłeś z przyczyny tych ce-sarzów wschodnich, którzy nie chcieli, ażeby kościół ich kraju uznawał zwierzchni-! kiem kościół Rzymski. I woleli sami posta-wió się niejako na czele kościoła. Czy tak?

Stan. Tak. To była pierwsza i prawdzi-j wa przyczyna rozdarcia kościoła na: Rzymsko-katolicki i Grecko-szyzmatycki. i Marysia. Niby druga Samarya naprzeciw Jeruzalem.

|    Stan. Dobrze przyrównałaś Marysiu.

\ Bart. Ale Polska posiadając wiele kra-S jów Rzymsko-katolickich i Grecko - szyzma-tyckich, jakże radziła sobie?

?    Stan. Za panowania Jagiellonów naj-

! rozumniój jak mogła. I to nietylko król, szlachta, lecz i duchowieństwo. Zostawiano J każdemu wolnośó sumienia i wyznania — i oprócz pogan, których także nie przymu-5 sem, lecz w sposób łagodny nawracano.

{ Bart. Chodźmy sąsiedzi', bo juź późno

ZR/OZUDZIA-Ł VI.

Bart. Stanisławie, czy król Władysław Jagiełło dzieci zostawił?

Stan. Z czwartój żony swojój Zolii zostawił dwóch synów: Władysława i Kazimierza. Lecz w czasie śmierci ojca, Władysław ząledwie lat dziesięd liczył. Odezwały się też niektóre głosy przeciw wyniesieniu tak młodego dziecięcia na tron. Lecz Kardynał Zbigniew Oleśnicki przyjaciel króla, i dobry Polak, utrzymał swojemu radami i prawym postępowaniem nietylko młodego króla na tronie, ale i spo-kojnośd w kraju. Królowa Zofia matka i senat, objęli tymczasowo rządy kraju.

Aby zaś przywiązad do Polski wszelki kraj pod jćj zwierzchnością będący, porównano i Podolską szlachtę w prawach z koronną. W Litwie nie było zupełnego pokoju, bo Swidrygaiłło wdzierał się do władzy z namowy Krzyżaków. Ale pod Wil-komierzein wraz z Krzyżakami zwyciężony,

\ schronił się jako wygnaniec do Siedmio grodu.

| Z Krzyżakami zaś umowa o pokój sta-j nęła w Brześciu Kujawskim. Sejm zwołany do Korczyna, obmyślił porządek i bezpieczeństwo w kraju.

| I musiało dobrze się dziad, gdy hospo-\ darowie, to jest książęta Wołoch i Multan \ szukając opieki, złożyli hołd Polsce. Księz-; two Oświęcimskie także do korony wróciło. Tak mądre rady Oleśnickiego, zapew-\ niuły Polsce pomyślność.

\ O młodym zaś królu, jak najlepsze ro-

Ibiono sobie nadzieje. Gdy skończył lat piętnaście, sejm ogłosił go wieloletnim i zdolnym do rządu w państwie. Krótka ztąd jednak była uciecha w Polsce, albowiem gdy o te czasy umarł król Węgierski, Wę-i grzy przez uroczyste poselstwo wezwali j młodego Władysława na tron swój także, i Polacy pamiętający jeszcze nie wielkie szczę-