260787 INNA WERSJA
0401

R O H A C Z E.

W powiecie skwirskim, na Ukrainie, nad rzeką Orzeohowaitką (inaczej Orechwatycą) — mamy Rohaeze.

Stanowią własność p. Piiotrowej Podhorskiej i p. Stanisławowej Lipskiej, hr. Dunin Borkowskich z domu. Majątek odziedziczyły panie po babce swej Iwaszkiewiezowej, z domu Kamiokiej.

W kronikach i annałach piszą, że Rohaeze zwały się dawniej Rha-czewem czyii Irhaczewem. Były pono miastem,' posiadającem kilka cerkwi, miały warownię i zamieszkane były przez Greków.

Z warowni, zamku irhaczewskiego, co pamiętał zamierzchłe czasy, pozostały wały, rowy, okopy, sypane szańce. Dalej widniały cmentarzyska, w nich badacz znajdywał topory, berdysze, czasem klingę z napisem „pro Deo Gloria".

Ku irhaczewskiej warowni, nad Orechwatycę, szedł chan perekop-ski i gnębił ludzi „grodzkich". Gdy przeszło „licholecie", wracał rolnik do swej ojcowizny i ziemię orał.

W późniejszych czasach stanowią Rohaeze część klucza pohrebys-kiego. Anna Rzewuska, córka Stanisława Ferdynanda, chorążego W. Litewskiego, wnosi je w 1785 r., jako wiano, w dom Platerów. W 1790 r. stają się własnością generała Lubowiekiego, w 1800 roku są własnością Jana Parnickiego, pradziada obecnych właścicielek.

Miały Rohaeze pałac o filarach lekkich, zgrabnym frontonie i balustradzie na skrzydłach. Rustykowarae ściany plastycznie odbijały na tle zieleni. Wewnątrz ładne sztukaterie w całym szeregu pofcoji, dużo pamiątek.

Stary ogród okalał dom i snuł (opowieść o dworzyszczu nad Orechwatycą, o klingach z napisem „honor et virtus“, o dostojnej powadze- sta-

98