260787 INNA WERSJA0501

W STĘ P.

Po książkach moiich „Z czarnego szlaku i tamtych rubieży⁴¹, „Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi“ i „Memento⁴⁴ daję teraz „Pro me-moiria⁴⁴, jako dalszy ciąg tamtych.

Tu piszę, zaczynając od Miodoborów podolskich i Waładynki pod Raszkowem, poprzez Kijowszczy/.nc z Irhaiczewską warownią i Turczy-nowem uroczyskiem, zdążając ku ihumeńszczyźnie i ku Inflantom polskim nad Dźwine.

Należy się bowiem wspomnienie tym polskim ziemiom kresowym, spojonym z Macierzą w jedno nie rozdzielne ciało. Ziemiom o wiekowej tradycji i kulturze polskiej. Tym ogniskom strażniczym, gdzie był ogrom pracy, żelazna wola —- nieraz bohaterstwo. Tym przednim szańcom, co się nieraz Oistały różnym napastowaniem i licholeciom.

Należy się wspomnienie miejscom, gdzie czasu powstania Emdłja Plater, wątła i mała, idzie w huragan ognia największy, gdzie Górecki, już kosą rozpłatany i krwią zalany, jeszcze tnie i razi ido upadłego, gdzie glinie Leon Plater, Kazimierz Plater, Drużbacki, gdzie się bije Edmund Różycki, Roman Briiński, Platon Krzyżanowski, gdzie po tylu innych pozostała legenda, pozostało podziwienie, zapamiętała ich pieśń, opromieniła poezja.

Należy się też wspomnienie każdemu dworowi kresowemu, każdemu zaściankowi, gdzie była praca, tajna szkoła, -ochronika, szpital, schronisko dla wygnańców,'pamiątki odwiecznej kultury.

Teraz te wspomnienia o dworach wyglądają trochę jak mary blatdie.

Przy każdym domu piszę „rozgromiony⁴⁴, „rozgraibiony⁴⁴, „spalony⁴⁴, „zostały pogorzele⁴⁴, „zostało puste uroczysko⁴⁴.

W czterech moich książkach piszę to kilkaset razy, możnaby napisać kilka tysięcy razy.

Dwór rozgromiony — to znaczy, że bolszewicka zaraza pastwiła się nad biednym drogim dworem.

VII