FizykaII80701

801

gach, których ciąg zależy od.położenia biegunów magnesu względem tejże szyby.

Uwagi godnem jest to, że kierunek strumienia indukcyjnego, wywołanego w przewodniku zamkniętym przez mechaniczne poruszenie druta, prowadzącego główny strumień lub przez poru-, ozenie magnesu, jest zawsze przeciwnym kierunkowi, któryby w owym przewodniku strumień mieć musiał, aby działaniem swoim sprawił rzeczony ruch głównego strumienia, czyli raczej drutu, przewodzącego tenże strumień, lub onego magnesu. Dla tego igła magnetyczna, drgająca nad płytką metalową, daleko prędzej się uspokoi, niż gdy takiej płyty nie ma nad lub pod nią. Na tern polega sposób prędkiego uspakajania galwanome-trów i przenośuych magnetometrów za pomocą miedzianej skrzynki o grubych ścianach, niekiedy dla powiększenia skutku zwojami odosobnionego jedwabiem drutu obwiniętej, w której pręt magnesowy bywa zawieszany, gdy się do robienia doświadczeń przystępuje. Wskutek drgań takiego pręta magnesowego powstają w metalowch ścianach skrzynki i wonych zwojach drutu na niej strumienie indukcyjne, które znowu ze swej strony na te jego ruchy tamyjąco oddziałują. (Obszerniej o tem w tomie dodatkowym). Z powodu tego prosty pręt magnesowy, osadzony na pionowej ostrzy nad miedzianym krążkiem, dającym się kręcić około pionowej osi, pomimo swego oddzielenia od niego szybą szklanną przechodzi za powstaniem tego kręcenia w odpowiedni ruch wirowy, który w tę samą stronę następuje, co mechaniczne kręcenie krążka. Magnetyzm ziemi wraz ze siłą strumieni, odchylających pręt z naturalnego położenia jego, daje pewną wypadkowę, która go przy miernej chyżości obrotu krążka w no wem położeniu, np. odchylenia o 10°, 20° i t. d. Według kątowej chyżości kręcenia się krążka utrzymuje. Skoro zaś kąt odchylenia dojdzie do 90°, dalsze powiększenie kątowej chyżości wirującego krążka sprawi zaraz, że pręt magnetyczny do żadnej równowagi już więcej ułożyć się nie może i odtąd z odpowiednią chyżością około swej osi także kręcić się zacznie. O doświadczeniach Araga i odpowiednich wnioskach Wezera, dotyczących.tak zwanej indukcyi jedno b i egu no u:cj, wtórnie dodatkowym.

Fizyka T. II. 101