Magazyn6
3601

728

CŁA — COLBERT JEAN BAPTISTE

nych, wspomnieć należy o Komisji Mieszanej z siedzibą w Katowicach i Trybunale Rozjemczym z siedzibą w Bytomiu. Instytucje te utworzone zostały celem rozstrzygania sporów, wynikłych z praktycznego stosowania i interpretacji przepisów Konwencji. Komisja Mieszana i Trybunał Rozjemczy składają się z członków narodowości polskiej i niemieckiej, na czele stoją przewodniczący, którzy nie mogą być ani narodowości polskiej, ani niemieckiej. Mówiąc o powyższych instytucjach, zaznaczyć wypada, że nie miały one dotychczas sposobności ingerowania w dziedzinie spraw celnych, Jeden jedyny wypadek wniesienia skargi przez Rząd Polski na zakaz wywozu z Niemiec koksu, został załatwiony układem polubownym.

Wincenty Boy i Józef Szkandera.

Colbert Jean Baptiste.

C. urodził się 29. VIII. 1619 r. w Reims jako syn kupca; wykształcenie otrzymał w szkole jezuickiej w swem rodzinnem mieście. Następnie pracował w domu handlowym w Lyon. W r. 1643 został urzędnikiem podsekretarza stanu Le Tellier; w r. 1651 został mianowany intendentem kardynała Mazarin. W r. 1661 stał się doradcą królewskim i nadintendentem domu królewskiego, w r. 1669 — nadintendentem rękodzieł królewskich, wreszcie ministrem marynarki. Do śmierci (6. IX. 1683 r.) kierował polityką gospodarczą i ogólnopaństwo-wą Francji. Zagorzał) wyznawca władzy absolutnej, idąc śladami Richelieu, dążył przedewszystkiem do centralizacji organizacji państwowej: poddał miasta jednolitemu prawodawstwu, skasował przywileje miast i prowincyj. Zreorganizował ustawodawstwo (Ordonnance civile z 1667, Ordon-nance criminelle z 1670, w dziedzinie gospodarczej: Ordonnance sur les eaux et fo-rets z 1669 i Ćdit sur le commerce z 1673). Jednem z najważniejszych dzieł Colberta była reorganizacja skarbowości francuskiej i systemu podatkowego, oraz zarządu domen królewskich i monopoli; wprowadził bardziej sprawiedliwy wymiar i pobór podatków. W swej działalności ekonomicznej reprezentował merkantylizm. Wyznawał pogląd, że ludność każdego państwa, ilość pieniędzy w obiegu, możliwości handlowe, a nawet ogólny tonaż floty handlowej są wielkościami określonemi, przeto jeden kraj może wzbogacić się jedynie kosztem drugiego, zwłaszcza przez zdobycie większego zapasu kruszców szlachetnych. Zgodnie z takim poglądem wystąpił przeciwko Holandji, która była wówczas rezerwuarem złota i srebra. Wprowadzone przez niego wysokie taryfy celne doprowadziły do wojny z tym krajem. W swej polityce gospodarczej dążył przedewszystkiem do stworzenia jednolitej jednostki gospodarczo-państwowej. Temu celowi służyły: uproszczenie systemu miar i wag, ułatwienie komunikacji, budowa kanałów, zniesienie wewnętrznych barjer celnych oraz wprowadzenie jednolitych ceł, obejmujących terytorjum całej Francji. Dbając o rozwój przemysłu, tak reorganizował cechy, aby mogły być narzędziem centralistycznej polityki gospodarczej. Powiększał liczbę manufaktur królewskich, dbając równocześnie o ich stronę techniczną. Ściągał z zagranicy wykwalifikowanych robotników, oraz zdobywał patenty i wprowadzał wynalazki 1 udoskonalenia techniczne; dążył do zwiększenia ludności przez zakazy emigracyjne, popieranie związków małżeńskich i t. p. Ochrona celna była dla Colberta nie-tylko źródłem dochodów skarbowych, lecz także narzędziem ochrony przemysłu krajowego. Taryfa z r. 1664 i 1667 realizowała jego postulat, który wyraził w sposób następujący: „Zmniejszyć cła wywozowe na towary i królewskie rękodzieła, zmniejszyć cła przywozowe na wszystko, co jest potrzebne do fabryk i wyprzeć przez podniesienie ceł produkty manufaktur zagranicznych". Równocześnie premjował eksport, starał się rozwinąć handel zamorski (założył Kompanję dla handlu z Indjami), zwiększył flotę handlową, zdobywał przywileje na handel z krajami zamorskiemi. W rezultacie Colbert przyczynił się do podniesienia rzemiosła, założenia nowych gałęzi przemysłu (jak jedwabny, gobelinowy, tekstylny, lustrzany), podniósł zdolność pc datkową ludności, zwiększył wojska lądowe i morskie, co w dużej mierze doprowadziło do ekspansji politycznej Ludwika XIV. Polityka gospodarcza Colberta stanowi treść tego, co w hi-storji gospodarczej uzyskało nazwę kolber-tyzmu. Pisma Colberta zostały wydane zbiorowo: Lettres, instructions et memoires de Colbert, publies par Pierre Clement, 7 vol. Paris 1860—71, Supplement. 1882.

Literatura : Climent Pierre; Histoire de Colbert et de son admi-nistration. Paris 1846, 3 id. Paris 1892. — Ihmaieui: £tude btographiąue sur Colbert. Paris 1886. — Chmrdault: Colbert_t