Magazyn6
5101

DEKERT JAN DEKRETY PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ 843

szczan specjalnej Deputacji interesów sejmowych, oraz wyłonienie przez Sejm osobnej Deputacji do miast królewskich, która zajęła się przygotowaniem projektów ustawodawczych.

Poza pilnowaniem w Deputacji sejmowej spraw miejskich zaprzątała D. sprawa żydowska. W trosce o dobro polskiego mieszczaństwa był on zwolennikiem ograniczenia praw ludności żydowskiej i usunięcia jej z Warszawy, gdzie wbrew zakazom zamieszkiwała, wytwarzając chrześcijanom poważną konkurencję. Zabiegi D. spowodowały wydanie 22. III. 1790 r. nakazu opuszczenia przez Żydów stolicy; nielegalny ich powrót do Warszawy wywołał 16. V. t. r. pogrom Żydów, zwłaszcza na Pociejowie i Tłumackiem; dla przywrócenia porządku musiano użyć siły wojskowej. Wypadki te zaszkodziły sprawie miejskiej i zatruły ostatnie miesiące życia D. W pięknym liście do marszałka Małachowskiego, napisanym w przeddzień zgonu, D. wyrażał niepokój o dalsze losy mieszczaństwa, wobec nieustępliwego stanowiska szlachty, oraz lęk o przyszłość ojczyzny. „Jeżeli Rzeczpospolita szlachecka — pisał — będzie chciała zawsze trzymać mieszczan w tak zbytecznem upodleniu, jak teraz, to też długość cierpienia pomnoży w mieszczanach tkliwość bolesnego czucia. Daj, Boże, żebym był fałszywym prorokiem i żeby desperacja nie zapędziła mieszczan do wymagania kiedyś daleko więcej nad to, o co teraz pokornie tylko proszą... Daj, Boże, aby nie spotkało to was przez rozpacz, co spotkało szlachtę francuską od zapędów- ludu, zbyt uciśnionego..." Czując zbliżający się zgon, „obowiązki wstawiania się za ludem miejskim podjęte, w poczciwe serce" Małachowskiego przelewał. D. zmarł w Warszawie, 4. X. 1790 r., nie doczekawszy się uchwalenia przez Sejm. 18. IV. 1791 r., „Prawa o miastach", które włączone do Konstytucji 3 Maja, w znacznym stopniu uczyniło zadość palącej potrzebie społecznej w duchu zamierzeń i trudów Dekerta.

Literatura: Balzer Oaumld: Beformy społeczne i polityczne Konstytucji Tnec^go Maja. Wantowa 1920. — SatocoyAeki Henryk dr..* Jan Dekert. Lwów 1891. — SmoleiCdU Wla-dymlaua Jan Dekert t iprawa miejska podczas Sejmu Wid* kiego. Warszawa 1912. — Smoleń ski Władysław Mieszczaństwo warszawek f o końcu wieku XVIII. Warszawa 1911.

H. M.

Dekrety Prezydenta Rzeczypospolitej.

i. Pojęcie i moc obowiązująca, a. Zakres zastosowania. 3. Sposób wydawama i ogłaszania.

1. Pojęcie i moc obowiązując?. Dekrety Prezydenta Rzeczypospolitej, przewidziane w Konstytucji z 23. IV. 1935 ^r* ^w art. ² 5 ust. 5, art. 49, 55, 56, 57. 63, 74 i 79 ust. 2, są to akty prawodawcze Głowy Państwa, wydawane bez współudziału Izb Prawodawczych. Konstytucja podporządkowuje je wraz z ustawami pod wspólne, szersze pojęcie nadrzędne „aktu ustawodawczego" (art. 49 ust. 1), którem posługuje się wielokrotnie w przepisach, obejmujących zarówno ustawy jak dekrety (art. 27, 30, 49 ust. 2, 51, 62 ust. 2, 64 ust. 5, 66 ust. 2, 69 ust. 2, 73 ust. 2). Z tych przepisów wynika w szczególności, że dekrety, tak samo jak ustawy, nie mogą stać w sprzeczności z Konstytucją (art. 49 ust. 2); ale skuteczność tego zakazu jest osłabiona przez przepis art. 64 ust. 5, wedle którego sądy nie mają prawa badać ważności aktów ustawodawczych, należycie ogłoszonych. Dalej wynika z tych przepisów, że Rada Ministrów, jej Prezes i Ministrowie mają prawo wydawać rozporządzenia tylko celem wykonania aktów ustawodawczych i z powołaniem się na nie (art. 27 ust. 1), że rozporządzenia te nie mogą stać w sprzeczności z aktami ustawodaw-czemi (art. 27 ust. 2) i że za umyślne naruszenie jakiegokolwiek aktu ustawodawczego, dokonane w związku z urzędowaniem, Prezes Rady Ministrów i Ministrowie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności konstytucyjnej (art. 30). Ponadto Konstytucja szeregiem wyraźnych przepisów stawia dekrety narówni z ustawami. W szczególności postanawia, że dekrety mają mcc ustawy (art. 57 ust. 1) i że w każdym wypadku, ilekroć Konstytucja lub ustawy dla unormowania poszczególnej dziedziny z zakresu ustawodawstwa wymagają ustawy, dziedzina ta może być unormowana również dekretem Prezydenta, wydanym w warunkach, Konstytucją oznaczonych (art. 57 ust. 2). Również pod względem trwałości dekrety są całkowicie zrównane z ustawami przez przepis art. 55 ust. 3, który postanawia, że dekrety mogą być zmieniane lub uchylane tylko aktem ustawodawczym; w przeciwieństwie więc do dawniejszych rozporządzeń z mocą ustawy, wydawanych przez Prezydenta na mo-