Magazyn6601

52

EKSTERYTORJALNOŚĆ

rytorjum swego państwa. Fikcja ta została jednak zarzucona, ponieważ, w razie wyciągnięcia do końca wszystkich wypływających z niej konsek\vencyj, doprowadziłaby nas ona do sytuacyj, niemożliwych do pogodzenia z podstawowemi wymaganiami współżycia międzynarodowego i suwerenności państw. A oprócz tego nie-zawsze odpowiada ona stanowi faktycznemu; w razie jej przyjęcia wynikałoby, że osoba łub rzecz eksterytorjalna podlega zawsze prawom swego kraju; bywają jednak przypadki, kiedy dzieje się inaczej; np. osoby, znajdujące się w koncesjach międzynarodowych w Chinach, są eksterytorjalne w stosunku do państwa chińskiego, podlegają jednak nie prawom swego kraju, ale tym przepisom i władzom, które, na mocy autonomji legislacyjnej i administracyjnej, obejmują swym zab resem działania osoby, zamieszkujące daną koncesję.

2. Zakres terytorjalny pojęcia eksteryto-rjalności. E., ściśle biorąc, pyowinna przysługiwać osobie eksterytorjalnej na obsza rze tego tylko państwa, gdzie wykonywa ona działalność, będącą powodem nadania jej tego charakteru. Tak np. dyplomata, akredytowany w danem państwie, korzysta z przywileju e. ocl chwili przekroczenia granicy tego państwa, aż do opuszczenia go. Na mocy jednak cdwieczncgo zwyczaju, opartego na kurtuazji międzynarodowej, państwa, przez które osoby eksterytorjalne przejeżdżają, udając się na miejsce przeznaczenia oraz wracając do kraju (e u n d o, morando et redeundo), przyznają im częściowo przywileje, udzielane zwykle osobom eksterytorjalnym. Prawo to, jurę gentium, przysługuje kur jerom, wiozącym depesze i pocztę dyplomatyczną i zaopatrzonym w list kurjerski oraz paszport dyplomatyczny. W rzadkich wypadkach, gdy dyplomaci, akredytowani przy jakimś rządzie, nie mieszkają stale na terytorjum państwa przyjmującego, korzystają oni jednak w całej pełni z przywileju e. na te-ry.torjum państwa ich rezydencji. Tak np. przed wojną członkowie ciała dyplomatycznego, akredytowani przy rządzie czarnogórskim, mieszkali nie w Cetynji, lecz w miejscowościach położonych na wybrzeżach morza Adrjatyckiego, na terytorjum austrjac-ko-węgierskiem. Tak samo, na mocy art. 12 traktatu lateraneńskiego (1929), dyplomaci, akredytowani przy Stolicy Apostolskiej, mieszkają nie w Citta del Yaticano, lecz w Rzymie na terytorjum włoskiem, korzystając tam z pełnego przywileju e. — Na uwagę zasługuje okoliczność, że nawet gdyby jedno z państw, posiadających przedstawicieli dyplomatycznych przy papieżu, znalazło się w stanie wojny z Włochami, to przedstawiciel jego akredytowany w Watykanie będzie miał prawo w dalszym ciągu przebywać na terytorjum włoskiem i korzystać z praw przysługujących osobie eksterytorjalnej.

3.    Zakres osobowy pojęcia eksterytorjal-ności. E. ratione personae przysługuje następującym osobom:

a) Zwierzchnikom państw, przebywającym zagranicą, o ile nie podróżują incognito. — b) Szefom misyj dyplomatycznych; ich rodzinom; personelowi urzędowemu i nieurzędowemu, o ile nie posiada obywatelstwa kraju przyjmującego; c) Delegatom rządów na kongresy i konferencje dyplomatyczne oraz pełnomocnikom do rokowań i pjodpisania umów międzynarodowych. — d) Oddziałom wojska, przebywającym na \jbcem terytorjum za zgodą su-werena tego terytorjum, oraz okrętom wojennym na obcych wodach terytorjalnych. —

e)    Konsulom w państwach, w których obowiązują jeszcze umowy kapitulacyjne. —

f)    Kurjerom dyplomatycznym. — g) Członkom międzynarodowych Komisyj rzecznych. — h) Przedstawicielom instytucyj międzynarodowych, jak np. członkom Sekretariatu Ligi Narodów, Międzynarodowego Biura Pracy, sędziom Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej i Stałego Sądu Rozjemczego w Hadze oraz członkom Trybunałów Rozjemczych i Komisyj Mieszanych. — i) W Wolnem Mieście Gdari sku: Wysokiemu Komisarzowi lagi Narodów; Prezesowi, Sędziemu niemieckiemu, jego zastępcy oraz Agentowi Rządu Niemieckiego przy Sądzie Rozjemczym; Prezesowi Rady Portu. — k) Dawniej: Członkom Komisji Rządzącej Zagłębia Saary, członkom Komisji Rządu i Plebiscytu na Górnym Śląsku, członkom Komisji Międzysojuszniczej Terytorjów Reńskich, członkom Komisji Odszkodowań i t. d.

4.    Zakres rzeczowy pojęcia eksterytorjal-ności. Pogląd, że osoba eksterytorjalna nie piodlega zupyełnie prawom państwa px>bytu, jest błędna. Cały szereg pyrzepisów, jak przepńsy sanitarne, budowlane, ruchu ulicznego i drogowego i t. p. są dla niej obowiązujące, mają tylko charakter 1 e g e s