Magazyn6w301

769

ISLAM — ISLANDJA

Przesilenie to jednak nie ułatwia bynajmniej dostępu do społeczeństw muzułmańskich innym religjom, wobec których świat i. zachowuje się nadal opornie. Nie przeszkadza ono też szybkiemu rozszerzaniu się i. wśród czarnej ludności Afryki i w świecie malajskim, gdzie religja ta, nie rozporządzająca zorganizowanym aparatem misyjnym, podejmuje zwycięską walkę konkurencyjną z propagandą chrześcijańską wszystkich wyznań.

Przyczyną tego zjawiska jest podkreślona już poprzednio prostota i. i jego dostępność dla pojęć ludów pierwotnych.

8. Zasiąs geograficzny, statystyka. Siedząc rozprzestrzenienie się religji Mohammeda na naszym globie, dostrzegamy, że ma ona ściśle określony zasiąg geograficzny, w którego obrębie widocznie natrafia na odpowiednie warunki, jakich nie spotyka gdzie indziej. Najbardziej sprzyjającym podłożem dla i. zdają się być stepowe obszary Azji i Afryki, dobrze czuje się on również w okolicach tro-picznych; natomiast nie sięga zbyt daleko na północ. Na teren Europy zapuszczał się i. w ciągu wieków wielokrotnie, bądź od wschodu, bądź od strony wysuniętych ku południowi półwyspów: Bałkańskiego, Pire-nejskiego i częściowo Apenińskiego, zawsze jednak wycofywał się wkońcu z zajętych obszarów. Dziś istnieje jeszcze w postaci odosobnionych skupień na półwyspie Bałkańskim i w Europie wschodniej, ale jego stan posiadania kurczy się tam z dnia na dzień, a on sam zdradza tu i ówdzie objawy degeneracji.

Dokładnej statystyki wyznawców i. jeszcze nie posiadamy, ponieważ na wielu obszarach nim objętych nie przeprowadzono dotychczas nigdy spisu ludności. Wedle przybliżonych obliczeń, głównie wedle ostatniego wydania Annuaire du monde musulman (z r. 1929), owe 250 miljonów muzułmanów, o których wspominaliśmy na wstępie, rozkłada się następująco: (w miljonach głów) Arabja 6, Syrja i Liban 1,9, Palestyna i Transjordanja 0,8, Mezopotamja 2,6, Iran (Persja i Afganistan) 15,7, Chiny 8,9, Hindustan 71, kraje malajskie 49, Sowiety 18, Turcja 14, kraje nad Nilem i Libja 17, reszta Afryki północnej (Algier, Tunis, Ma-rokko) 12,4, Afryka zachodnia 6, Afryka centralna i południowa 9,5, Afryka wschodnia 7,2, Europa wschodnia i południowo-wschodnia 3,1, w innych częściach świata i krajach 0,2.

W statystyce tej Polska ze swoją drobną grupką muzułmańskich Tatarów, liczącą około 6 000 głów, nie odgrywa prawie żadnej roli.

Pod względem przynależności rasowej względnie językowej rozpadają się muzułmanie na następujące grupy, których liczebność podano tu znów w miljonach głów: mówiący po arabsku 38 (w tym czystych Arabów 12), ludów tureckich 37, ludów irańskich 26, (w tym Persów 12), Hindusów 64, ludów Drawida i Tamil 3, Malajczyków 51, Chińczyków 7, negrów 23, ludów bałkańskich 3.

Literatura: Encykiopedja Islamu (w trzech wydaniach: angid-skiem, francu^kiem i niemieckiem, 4 tomy i nieukończony jeszcze suplement). Lejda 1913—1936. — Oibb M. A. R.: Whither Islam? A Survey of Modem Movements in the Mosiem World. London 1932. — Goldziher I.: Vorlesungen Uber den Islam. Heidelberg 1925.— Hartmann M.: Der Islam. Leipzig 1909.— Der Islam (czasopismo wychodzące od 1910 r.). — Konoalski T.: Na szlakach islamu, szkice z Autorki kultury ludów muzułmańskich. Kraków 1935. — Lammeiut H. S. J.: V Islam. — Croyanccs et institutions. Beyrouth 1926. — Macdonald D. B.: The reliffiouJ Attitude and Life in Idom. Chicago 1909. — The Mosiem World (czasopismo wychodząc od 1911 r.). — Natan-son W.: Prądy umysłowe w dawnym islamie. Lwów—Warszawa 1937. — Nicholson _fR. A.: The Myslics of Islam. London 1914. — fletmc des Etudes Islamigues (czasopismo wychodzące od 1927 r.). — Hevue du Monde Musulman (czasopismo wychodzące od 1907 r.). — Smrnek Mlurgronje: Moham-medanism. New-York—London 1916. — Die Welt des Islam (czasopismo wychodzące od 1913 r.).

Tadeusz Kowalski.

Islandia.

Wyspa o powierzchni 102846 km², położona pod północnem kołem polarnem na progu transatlantyckim, dzielącym ocean Atlantycki od Lodowatego.

Wnętrze wyspy jest wyżynne, wznoszące się średnio od 500—1 000 m n. p. m., brzegi przeważnie strome, skaliste, z licznemi fiordami. Znaczną część I. zalegają pola wy-stygłej lawy (Oadah-Rarim 4 500 km² po w.), wśród których wznoszą się stożki wygasłych bądź czynnych (Hekla) wulkanów oraz lodowce (największy Vatana ma ok. 800 km^a pow.). W związku z działalnością wulkaniczną występują tu gejzery i źródła gorące. Zdarzają się także trzęsienia ziemi. Klimat I. dzięki łagodzącym wpływom morza, nadewszystko zaś ciepłego Golfstromu, jak na polarne położenie wyspy, jest łagodny, zwłaszcza w części południowo-zachodniej (temp. stycznia o° C, lipca io° C), znacznie cieplejszej od części północnej i wschodniej, chłodzonych zimnemi prądami