Magazyn6�701

823

JAWNA SPÓŁKA

Odpowiedzialność spólnika za zobowiązania spółki jest z całego jego majątku nieograniczona; jest ona solidarna. Wszelkie ograniczenie umowne tej odpowiedzialności jest wobec trzecich bezskuteczne. Odpowiedzialność ta jest pierwszorzędną (pri-mar) t. zn. iż od spólnika można dochodzić pretensji do spółki niezależnie od tego, czy wierzyciel z majątku spółki uzyskał był, czy też nie uzyskał zaspokojenia; nie może się spólnik zasłaniać tem, iż wierzyciel nie poszukiwał wprzód zaspokojenia z majątku spółki, gdyż wierzycielowi służy zarówno prawo dochodzenia zaspokojenia od samej spółki, jak i od spółki i zarazem od kilku lub wszystkich spólników, wreszcie tylko od jednego lub kilku spólników. Wszakże spólnik, zapozwany z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania spółki, może się bronić zarzutami, które mogą być podnoszone przez spółkę i może odmówić zaspokojenia, gdy zarzut wymaga oświadczenia woli ze strony spółki (np. zarzut co do potrącenia). Solidarność odpowiedzialności zachodzi, według wyraźnego przepisu, nietylko między spólnikami, ale również między spólnikiem a spółką; w przepisie tym kodeks uwydatnia odpowiedzialność spółki z jej majątku, który jest tu traktowany odrębnie od majątku spólników.

Zasada co do odpowiedzialności spólnika stosuje się również w razie upadłości spółki.

Zaznaczyć należy, iż do możności skierowania egzekucji do majątku spólnika z tytułu długu spółki wyrok przeciwko spółce nie wystarcza, gdyż wyrok taki nie ma powagi rzeczy osądzonej względem spólnika (wynika to z art. 382 k. p. c.); potrzebny więc jest wyrok, wydany przeciwko spólni-kowi.

Nietylko spólnik, który nim był w czasie powstania zobowiązania spółki, jest za nie odpowiedzialny; odpowiedzialność ta bowiem rozciąga się również na spólnika, który przystąpił do spółki; umowa przeciwna jest wobec osób trzecich bezskuteczna. Ta sama zasada co do odpowiedzialności stosuje się także w przypadku, gdy ktoś przystępuje jako spólnik do przedsiębiorstwa kupca jednoosobowego.

Zasadą jest, iż spólnicy mogą urządzić stosunki prawne między sobą tak, jak im się podoba. Stąd wypływa, iż przepisy kodeksu, dotyczące stosunków wewnętrznych spółki, mają charakter dyspozytywny; obowiązują one wtedy, gdy umowa (w pierwotnej czy też późniejszej redakcji) nie zawiera w tej mierze postanowień. Kodeks ustanawia jedynie dwie zasady, które umową spółki zmienione być nie mogą: 1) nie można wyłączyć spólników od prowadzenia spraw spółki umową spółki, 2) nie można ograniczyć prawa spólnika do osobistego informowania się o biegu i stanie interesów spółki, jako też prawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki (prawo kontroli). Są to jakby nienaruszalne prawa spólników, których ich pozbawić nie moz na; można też powiedzieć, iż ten, komu służy prawo do informowania się o stanie majątku spółki i biegu jej interesów, jest jej spólnikiem.

Kodeks reguluje w przepisach dyspozy-tywnych kwestję „prowadzenia spraw spółki" (niem. Geschaftsfiihrung) czyli zarządzania, które odróżnia od „reprezentowania" spółki. Przepisy te stosowane będą w braku odnośnych postanowień umowy. Wynika z istoty spółki, jako zrzeszenia osób, mających bezpośredni wpływ na tok spraw i działalności spółki, iż każdy spólnik ma prawo, a nawet i obowiązek prowadzenia spraw spółki, czyli zarządzania nią; każdy spólnik ma prawo prowadzić bez uchwały spólników takie sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności, wszakże gdy który ze spólników sprzeciwi się (veto) załatwieniu pewnej sprawy, wtedy należy uzyskać jednomyślną uchwałę; w przeciwnym razie spólnik odpowiada za ewentualną szkodę. Umowa spółki lub uchwała spólników może oddać zarząd w ręce jednego lub kilku spólników i wtedy pozostali spólnicy będą uważani za wyłączonych od zarządu, czyli zwolnionych od tego obowiązku; uchwała zarządców zastępuje uchwałę spólników i do zarządzania spółką przez wybranych zarządców stosować należy przepisy, dotyczące zarządzania przez wszystkich spólników; jednakże zarządzanie w ten sposób ustanowione dotyczyć może tylko spraw zwykłych, bo do decydowania w sprawach niezwykłych t. j. wykraczających poza zakres zwykłych czynności spółki (większe dostawy, zaciąganie kredytu i t. p.) zgoda zarządców nie jest dostateczna: potrzebna jest w tych przypadkach zgoda wszystkich spólników, nawet wyłączonych umową lub uchwałą od zarządzania. Jak to już wskazano, ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich zarząd-

53*