Magazyn65001

346

KONKORDAT

otrzymali święcenia, zakonnicy, którzy złożyli śluby, uczniowie seminarjów duchownych i nowicjusze zakonni są w czasie pokoju wolni od służby wojskowej i zostają przy poborze zaliczeni do pospolitego ruszenia bez poddawania przeglądowi woj-skowo-lekarskiemu. W razie wojny, kapłani pełnią w wojsku swój urząd kapłański tak, aby nie ucierpiało na tem dobro parafji, co wymaga porozumienia władz wojskowych z kościelnemi co do ilości kapłanów, którzy mają być powołani do wojska. Wszyscy inni duchowni, jak klerycy i zakonnicy, nie mający święceń kapłańskich, uczniowie seminarjów duchownych i nowicjusze zakonni, o de wstąpili do nowicjatu lub do se-minarjum przed wypowiedzeniem wojny — będą powołani do służby sanitarnej. Z ulg tych nie mogą korzystać duchowni, wyłączeni z duchowieństwa katolickiego, jak pozbawieni prawa noszenia sukni kapłańskiej, którzy porzucili stan kapłański, lub ci, którzy zmienili wyznanie. Duchowni są zwolnieni od tych funkcyj obywatelskich, które są niezgodne z powołaniem kapłań skiem, jak np. sędziów przysięgłych, członków trybunałów.

Artykuł VI zapewnia nienaruszalność kościołów, kaplic i cmentarzy, w rozumieniu zakazu używania ich do celów, nie mających nic wspólnego ze służbą bożą, a ochroną przed wszystkiem, coby naruszało ich charakter miejsc poświęcanych — z tem jednak zastrzeżeniem, że z tego powodu nie może ucierpieć bezpieczeństwo publiczne; zastrzeżenie to, ograniczające ius asyli Kościoła co do przestępców kryminalnych, oznacza zabezpieczenie ogólnego interesu państwowego.

Ustawa z 17. III. 1932 r. (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 359) o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyn zgonu, przewiduje w art. 14 ust. 2 kary administracyjne na osoby, zachowujące się na cmentarzu w sposób nie licujący z powagą miejsca, albo wy-konywające lub usiłujące wykonać na cmentarzu wbrew zakazowi jego zarządu czynności, sprzeciwiające się w sposób widoczny charakterowi cmentarza, lub jego wyłącznemu przeznaczeniu dla danego wyznania.

Władze państwowe regulują w drodze wewnętrznych zarządzeń, w porozumieniu z episkopatem sprawy wkraczania do świątyń, pomocy dla duchowieństwa, gdy jej zażąda z powodu zajść podczas nabożeństwa i t. p., a w wypadkach naruszenia nietykalności miejsc poświęcanych, udzielają Kościołowi pomocy przewidzianej w art. IV p. c. konkordatu.

Postanowienia artykułu VII stanowią o eg-zempcjach, czyli wyróżnieniu wojsk polskich, wyjętych z pod niektórych przepisów

0    jurysdykcji kościelnej oraz o zasadach organizacji kościelnej duchowieństwa wojskowego. Organizacja ta obejmuje duszpasterstwo wojskowe; wojsko zostało wyjęte z pod jurysdykcji ordynarjuszów miejscowych i poddane władzy biskupa polowego, który stoi na czele duszpasterstwa katolickiego armji i marynarki wojennej. Biskup połowy mianuje kapelanów wojskowych, którzy mają prawa proboszczowskie w stosunku do wojskowych i ich rodzin. Biskup połowy ma swoją kurję, wykonywa jurysdykcję duchowną w stosunku do kapelanów

1    osób wojskowych wszystkich obrządków; dziekan grecko katolicki przy polowej kurji biskupiej jest doradcą biskupa polowego w sprawach obrządku wschodniego. Organizacja tego duchowieństwa została przeprowadzona w statucie duszpasterstwa wojskowego z 18. XI. 1925 r. zatwierdzonym przez Stolicę Apostolską dekretem z dn. 27. II. 1926 r. i ogłoszonym rozporządzeniem ministerjalnem z dn. 25. XI. 1926 r. (Dz. U. R. P. Nr. 124, poz. 714).

Dla wzmocnienia powagi władz państwowych artykuł VIII zobowiązuje duchowieństwo, odprawiające nabożeństwo w niedziele i w dzień 3-go Maja do odmawiania modlitwy liturgicznej za pomyślność Rzeczypospolitej i jej Prezydenta według tekstu ustalonego przez konferencję biskupów i ogłoszonego w dziennikach djecezjalnych.

Artykuł IX stanowi, że żadna część Rzeczypospolitej nie będzie zależała od biskupa, którego siedziba znajduje się poza granicami Państwa Polskiego, co posiada doniosłe znaczenie pod względem politycznym, gdyż zabezpiecza obywateli polskich od niepożądanych wpływów czynników obcych w dziedzinie kościelnej.

W dalszej części artykuł ten określa ilość i nazwy prowincyj i djecezyj kościelnych trzech obrządków Kościoła katolickiego, ustalając taki podział terytorjalny, który odpowiada granicom państwowym, zgodnie ze stanowiskiem i znaczeniem Polski na terenie międzynarodowym, a na wewnątrz oznacza zespolenie odrębnych dawniej dzielnic.