Magazyn68401

480

KUPIEC — KURNATOWSKI JERZY

siębiorstwa stosuje się tylko, gdy chodzi

0    przedsiębiorstwo kupca rejestrowego, oraz iż przepisy K. H. o sprzedaży na raty nie stosują się, jeżeli nabywcą jest kupiec rejestrowy.

4. Zdolność prawna. Kupcem może być każdy, kto posiada zdolność prawną. Odnosi się to zarówno do osób fizycznych, jak

1    prawnych, do cudzoziemców i do obywateli polskich. Zdolność osobistą kupca w jego obrocie handlowym ocenia się podług prawa obowiązującego w siedzibie przedsiębiorstwa (art. 2 prawa prywatnego międzynarodowego z 1926 r); z tego zatem względu nie prawo ojczyste cudzoziemca, a prawo polskie decyduje o jego przymiocie kupca. Przymiot kupca może mieć państwo, gmina, lub powiat, o ile prowadzi działalność zarobkową skoncentrowaną (jednak nie ze wszystkiemi skutkami, które stąd wynikają) ; o ile chodzi o przedsiębiorstwa państwowe, wydzielone z ogólnej administracji na podstawie rozporządzenia z 17 marca 1927 r. (Dz. U. R. P. Nr. 25, poz. 195) i skomercjalizowane, to przez zarejestrowanie przedsiębiorstwo takie uzyskuje osobowość prawną; charakter zarobkowy może mieć również przedsiębiorstwo państwowe nie wydzielone z ogólnej administracp,

0    ile przepisy szczególne nie stoją na przeszkodzie uznaniu takich przedsiębiorstw za zarobkowe. Taki charakter mają też przedsiębiorstwa, służące do wykonywania prawa monopolu (monopol solny, tytoniowy).

Ograniczenia zdolności uzyskania przymiotu kupca wywodzą się bądź z prawa publicznego, bądź prywatnego, — jako refleks pozbawienia pewnych osób zdolności do działania; istnieją też ograniczenia tej zdolności ze względu na płeć i t. d.

Poszczególne ustawy nie dozwalają zatem, by kupcami byli: sędziowie, asesorzy

1    aplikanci sądowi; adwokaci i aplikanci adwokaccy; notarjusze; wojskowi w służbie czynnej i urzędnicy państwowi. Dla bezpieczeństwa obrotu jest konieczne, aby, o ile osoby te wbrew zakazom ustawy prowadzą przedsiębiorstwa zarobkowe, stosowane były do nich normy prawa handlowego (art. 11 K. H.). Istnieją także zakazy, zabraniające pewnym kategorjom osób zajmowania się określonemi czynnościami handlowemi, np. maklerom giełdowym nie wolno zawierać na własny rachunek tranzakcyj giełdowych. Oprócz tych przypadków, gdzie niezdolność do stania się kupcem ma swą przyczynę w podmiocie tej działalności, istnieją ograniczenia zdolności kupca ze względu na sam rodzaj przedsiębiorstwa zarobkowego. Rzecz zrozumiała, że nie mogą stać się kupcami wykonywujący proceder wogóle przez prawo zakazany, np. lichwiarze, przemytnicy, handlarze narkotyków i t. p.

Istnieją następnie pewne rodzaje działalności, na której dokonywanie potrzeba uzyskania zezwolenia władzy, t. j. koncesji, uzależnionej czasem od posiadania pewnej umiejętności zawodowej, lub cenzusu. Należy tu cały szereg przedsiębiorstw, wyliczonych w prawie przemysłowem; wymaga też zezwolenia założenie domu składowego (art. 645 K. H.), powstanie spółki akcyjnej, której działalność ma znaczenie państwowe, lub charakter użyteczności publicznej (art. 310 §§ 1 i 2 K. H.; wyliczenie zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z 20 grudnia 1928 r.), rozpoczęcie działalności zagranicznej spółki akcyjnej, lub z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 310 §§ 3 i 4 oraz art. 161 §§ 1 i 2 K. H.), prowadzenia przedsiębiorstwa bankowego (art. 8 prawa bankowego z 17 marca 1928 r.) i t. d. Inne ograniczenia mają przyczynę w prawie pry-watnem, odmiennem w każdej dzielnicy państwa.

Literatura : Allcrhand M.: Komentarz do Kodeksu Handlowego Lwów 1934. — DUringer Haehenburgt Kommentar zum H. G. B. Berlin 1930. — F. Dziurzyński, Fenichel Z. < JJon-zatko M.: Kodek* handlowy, Komentarz. Kraków 1936. — Ehrenberg V.: Handbuch des gesamten Handelsrecht*. Leipziy 1914. — M Ul ter-Brzbach Jł.: Deutsche* Handelsrecht. Tdbin-gen I919.—Namiłkietcicz J.: Kodek* Handlowy_t Komentarz. Warszawa 1934.— Tonie: Zarys prawa handlowego. Warszawa 1934. — Keufeld-Schwarz: Handelsgesetzbuch. Berlin 1913.— Jgfsub? Kommentar zum H. G. B Berlin 1932. — Szczygielski A. D.: Kupiec. „Encyklopedia podręczna prawa prywatnego", zeszyt 11 i 12. Warszawa 1936. — Wróblewski St.: Kodek* Handlowy, Komentarz. Kraków 1936.

Jan Namitklewicz.

Kurnatowski Jerzy.

K. urodził się I lipca 1874 r. w majątku rodzinnym Wola Krokocka w Sieradzkiem; zmarł tamże 22 maja 1934 r.

Po ukończeniu gimnazjum w Łodzi wstąpił w r. 1892 na uniwersytet warszawski; w 1897 ogłosił tezę p. t. „Pojedynek" i uzyskał tytuł kandydata praw. W 1905 r. wyjechał z kraju i zamieszkał w Paryżu, gdzie w 1907 r. otrzymał dyplom College Librę des Sciences Sociales, ogłaszając pracę dyplomową p. t. „Esquisse d’une evolution solidariste". Praca ta dała początek i była