Magazyn65201

338

PODBIEGUNOWE KRAJE — PODWÓJNE OPODATKOWANIE

zajęcia przez Rosję ziemi Franciszka Józefa, czy dwukrotna próba okupacji skrawków wschodniego wybrzeża Grenlandji (1931 i 1932) nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Na sektory podzielona jest również Antarktyda. Większa część owego kontynentu znajduje się w posiadaniu W. Brytanji, która ma 3 sektory (W. Bry-tanji, Nowej Zelandji i Australji) w sumie obejmujące około 8 000 000 km’. Resztą władają Stany Zjednoczone, które w kraju Byrda mają nawet stałą załogę oraz Nor-wegja. Ponadto maleńki skrawek w sektorze australijskim należy do Francji (kraj Adelji).

Literatura: Bodnarskij M.t Widikij Siewiemyj Morskoj Put. Moskwa 1926.— DobrottolsM A. z Wyprawy polarne. Hislorja * zdobycze naukowe. Warszawa 1926. — Freuchen P.s Aven-ture arclięue. Paris 1938. — Hassert K.: Die Polarforschung. Leipzig 1902. — Kosiba A.i Grenlandja. Lwów 1937.— Mec-Mng L.t Die PolarUinder. Leipzig 1926. — Nansen F.: In Nackt und Eis. Die norwegisehe Polarerpedition 1893—1896. Leipzig 1897. — NordemskjOld O.t Die Polarwdt und ihre Nachbarldnder. Leipzig 1909. —* Nowakowski St.i Geografja jako nauka. Historja rozwoju horyzontu geograficznego. „Wielka Geografja Powszechna** Trzaski, Ewerta i Michalskiego. Warszawa b. d. — Róiyckf B.t Arktyka „Wielka Geografja Powszechna** Trzaski_t Ererta i Michalskiego. Warszawa 6. d. — Srokowski St.s Fritjof Nansen. Kraków 1896. — Wis® W.z Isloria izsliedowania Sowieckoj Arktiki. Moskwa 1932.

Włodzimierz Kowalski.

Podwójne opodatkowanie.

P. o. jest określeniem, zastępującem często szersze pojęcie wielokrotnego opodatkowania w przypadkach potrójnego, poczwórnego opodatkowania i t. d. Występuje ono zarówno przy podatkach pośrednich jak i bezpośrednich. W zakresie podatków bezpośrednich występuje ono, gdy jedno i to samo źródło dochodu jest obciążone wprost lub pośrednio paroma podatkami. Może to mieć miejsce w wypadku obciążenia przez jedną władzę, np. w Polsce do 1938 dochód wytwarzany przez przedsiębiorstwo, zorganizowane w formie spółki akcyjnej, był obciążony podatkiem dochodowym w przedsiębiorstwie, a następnie od tego samego dochodu właściciel-akcjonarjusz opłacał podatek. P. o. występuje również w wypadku obciążenia dochodu przez dwie różne władze. Może to mieć miejsce w jednem państwie, np. na rzecz skarbu państwa i na rzecz związku samorządowego; zjawisko to występuje w Polsce na terenie b. zaboru pruskiego. Najczęściej jednak powstaje ono na skutek obciążenia przez władze dwu różnych państw. Zdarza się to dość często, gdyż jedne państwa przyjmują np. przy podatkach bezpośrednich za podstawę opodatkowania zamieszkanie lub siedzibę, inne natomiast położenie źródła dochodu. Ten rodzaj p. o. był najszerzej rozpatrywany i posiada największą literaturę. Przyczyną tego jest utrudnienie międzynarodowego obrotu kapitałów przez p. o. P. o. podatkami pośredniemi powoduje zwiększenie obciążenia spożycia, odbijając się na dochodzie tylko pośrednio. Podobnie jak poprzedni rodzaj podwójnego opodatkowania może ono mieć miejsce przy obciążeniu przez jedną władzę, np. podatek obrotowy w Polsce, lub też przez różne władze jednego państwa, lub też różnych państw. P. o. przez władze dwu państw zdarza się tu stosunkowo rzadko, gdyż zazwyczaj państwo eksportujące zwalnia z podatków pośrednich artykuły wywożone poza jego granice.

Zagadnienie wielokrotnego opodatkowania było poruszane już w średniowieczu. Rozważane było po raz pierwszy w w. XIII przez Henryka de Seguse, arcybiskupa Ostii, w pracy „Summa titulis decretalium" (napisane w izóo, drukowane w 1478). Stopniowo traciło ono aktualność w miarę zmniejszania się wpływu obciążeń podatkiem ogólnym od własności. Zyskało na znaczeniu dopiero w drugiej połowie wieku XIX, szczególnie zaś w w. XX z chwilą rozbudowania podatków bezpośrednich. Wystąpiło bardzo żywo w państwach związkowych jako przeszkoda w ruchu towarów i kapitałów pomiędzy małemi rynkami. Najwcześniej załatwiły je Niemcy, wydając zakaz wielokrotnego opodatkowania podatkami bezpośredniemi w 1870, a następnie w 1909. W Szwajcarji i St. Zjednoczonych Ameryki zakaz ten został wyprowadzony z ogólnych przepisów konstytucji drogą orzecznictwa sądów w końcu XIX w. W W. Brytanji częściowo załatwiono sprawę w roku 1920. Na terenie międzynarodowym przeciwdziałano podwójnemu opodatkowaniu drogą dwustronnych umów. Pierwszą umową było porozumienie pomiędzy Francją i Belgją w 1843. Od tego czasu do wielkiej wojny zawarto 21 umów. Liczba ich znacznie wzrosła po wielkiej wojnie. Opracowanie zagadnienia na terenie międzynarodowym rozpoczął Instytut Prawa Międzynarodowego w Paryżu (od 1897), następnie Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu