Magazyn65001

336

PODAŻ I POPYT — PODBIEGUNOWE KRAJE

Rozmiary podaży w krótkich okresach czasu zależą od wielkości aparatów wytwórczych, posiadanych przez poszczególne przedsiębiorstwa (od długoterminowej funkcji podaży). Jeżeliby w naszym przykładzie poszczególne przedsiębiorstwa były nastawione na produkcję mniejszą, odpowiednia krzywa podaży krótkoterminowej przesunęłaby się w lewo (B'C')-8. Prawo podaży 1 popytu. Prawo to jest ujmowane w dwojaki sposób: i) Jako zależność podaży i popytu od ceny rynkowej. Prawo podaży i popytu ujmowane z tego punktu widzenia polega na stwierdzeniu, że wzrostowi ceny odpowiada zmniejszenie się popytu i wzrost podaży (i vice versa). Ceną równowagi nazywamy cenę, przy której podaż i popyt na dany towar są sobie równe. Cenę równowagi określa się niekiedy, jako cenę „naturalną", o ile są czynione specjalne założenia o charakterze funkcji podaży (chodzi tu mianowicie o długoterminową funkcję podaży, będącą wynikiem ukończenia procesów dostosowawczych). Ilustracją graficzną prawa podaży i popytu w rozpatrywanem ujęciu są dwie wzajemnie przecinające się krzywe (podaży i popytu), wykreślone w myśl zasad, ustalonych w dwu poprzednich punktach. 2) Jako zależność ceny od rozmiarów popytu i podaży. Prawo podaży i popytu jest równoznaczne w rozpatrywanym wypadku ze stwierdzeniem, iż ze wzrostem popytu i zmniejszeniem się podaży cena towaru rośnie (zmniejszenie się popytu i wzrost podaży powoduje odwrotnie spadek ceny). W rozpatrywanem ujęciu prawo podaży i popytu ma charakter wybitnie dynamiczny, gdyż zapomocą tego prawa określamy wpływ na cenę zmiany funkcji popytu (np. zmiany gustów i dochodów osób nabywających towar), względnie zmiany funkcji podaży (np. w związku ze zmianą technicznych warunków produkcji). Działanie prawa może być przedstawione graficznie zapomocą przesunięcia krzywych podaży i popytu w płaszczyźnie rysunku. W związku z omawianem prawem w niektórych podręcznikach znajdujemy twierdzenie, że o wysokości ceny rynkowej i naturalnej obok podaży decyduje jedynie popyt „efektywny". „Biedak — pisze Adam Smith — odczuwa potrzebę sześciokonnej karety i chciałby ją posiadać; lecz jego popyt nie jest efektywny, ponieważ przedmiot ten nie może nigdy być dostarczony na rynek po cenie, któraby go czyniła dostępnym dla niego". Obecnie podział popytu na efektywny i nieefektywny czyli wirtualny został naogól zarzucony, nie daje bowiem nic ponad zwykłe stwierdzenie, że przy określonej cenie poszczególne jednostki nabywają określone ilości towaru. Wynika to z następującego przykładu. Powiedzenie np., iż przy cenie chleba 40 groszy za kilogram popyt danej jednostki na pierwsze pięć kilogramów chleba jest efektywny, zaś popyt na 6-ty, 7-my i 8-my kg chleba jest nieefektywny, jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że przy rozważanej cenie jednostka nabywa tylko pięć kilogramów chleba. Znając funkcje podaży i popytu na określony towar, możemy ustalić jego cenę równowagi. Jest to mianowicie cena, przy której podaż i popyt na dany towar są sobie równe. Ustalając zapomocą tej metody cenę równowagi wychodzimy z założenia, że wszystkie inne wielkości ekonomiczne są niezmienne. Jeżeli porzucimy powyższe założenie, określenie ceny towaru staje się możliwe jedynie w ramach równowagi ogólnej.

Literatura: Auapitz «md Liebent Untersuchungen ilber die Theorie des Preiset. Leipzig 1889. — Barona E.t Zasady ekonomji polu tycznej. (Tłumaczenie). Kraków 1938. — Benham Fr.x Economies. London 1938. — Coumot A.: Recherches sur les principes mathłmatigues de la tMorie des richesses. Parts 1838. — Henderson H. D.i Supply and Demand. New York 1922. — HeydeI A.t Mierzenie elastycznoici popytu. „jRuch prawniczy, ekonomiczny i socjologicznyTom I. Poznań 1934.— MarahaU A.: Zasady ekonomiki. (Tłumaczenie). Warszawa 1925—1928.— Robinson J.: Economics of Imperfect Competition. London 1934. — Schneider E.t Theorie der Produkiion. Wien 1932. — Wicksteed Ph. H.: The Common Sense of Political Economy. London 1934-6.

Aleksy Wakar.

Podbiegunowe kraje.

Koła podbiegunowe (66°33’ szer. geogr. pin. i płd.), stanowiące granicę zjawiska dni i nocy polarnej, nie określają rzeczywistego zasięgu krajów polarnych, z jednej strony bowiem obejmują one obszary klimatycznie do nich bezsprzecznie nie należące, z drugiej zaś pomijają takie, które posiadają charakter wybitnie polarny. Rzeczywistość lepiej oddaje kryterjum klimatyczne, według którego granicę obszarów polarnych stanowi izoterma najcieplejszego miesiąca + io, bądź też botanicznie, a mianowicie zasiąg granicy lasów.

Północny obszar polarny nosi nazwę Ark-tydy, południowy zaś Antarktydy. Większa część Arktydy przypada na morze (ocean