Magazyn64901

335

PODAŻ I POPYT

tem zależność pomiędzy przypuszczalną zmianą ceny i spodziewaną reakcją na nią podaży. Badając funkcję podaży, bierzemy za podstawę stałość technicznych warunków produkcji, uwzględniamy natomiast wpływ wielkości podaży danego towaru na ceny innych towarów oraz na wynagrodzenie czynników wytwórczych. Pod tym względem zachodzi istotna różnica pomiędzy krzywą podaży a krzywą popytu. Pojęcie funkcji podaży stosuje się jedynie do rynku wolnokon-kurencyjnego. W tym wypadku krzywe podaży pokrywają się w całości względnie częściowo z krzywemi kosztów krańcowych odpowiednich przedsiębiorstw. Pojęcie funkcji podaży w odniesieniu do rynku monopolistycznego jest pozbawione, jak się wydaje, praktycznego znaczenia. Istotnie, w odróżnieniu od przedsiębiorcy wolnokonkuren-cyjnego, monopolista nie uważa bynajmniej ceny rynkowej za wielkość od siebie niezależną, do której powinna być dostosowana podaż towaru. Przeciwnie, z definicji monopolu wynika, że przedsiębiorstwo monopolistyczne samo wyznacza cenę, badając elastyczność popytu na wytwarzany przez siebie towar oraz jego krańcowe koszty produkcji. Funkcja podaży monopolisty sprowadza się zatem przy każdym układzie wielkości ekonomicznych do jednej tylko ceny oraz odpowiadającej jej wielkości podaży. Podaż reaguje niejednakowo na zmianę ceny w długich i krótkich okresach czasu. W związku z tem rozróżniamy długoterminową oraz krótkoterminową funkcję podaży.

i) Długoterminowa funkcja podaży wyznacza stosunki pomiędzy ceną a wielkością podaży, która jest zkolei wynikiem zmiany liczby przedsiębiorstw oraz ukończenia procesów dostosowawczych w już istniejących przedsiębiorstwach. Badając długoterminową funkcję podaży, wychodzimy z założenia, że przedsiębiorstwa pracują przy stałych przeciętnych kosztach wytwarzania, gdyż mogą dowolnie zmieniać ilości wszystkich zatrudnionych przez siebie czynników wytwórczych. Jedynie w razie bardzo znacznego powiększenia produkcji następuje wzrost przeciętnych i krańcowych kosztów produkcji ze względu na podrożenie czynników wytwórczych, biorących szczególnie znaczny udział w produkcji odpowiednich towarów.

Na zamieszczonym wyżej rysunku SS jest krzywą kosztów krańcowych, a zarazem krzywą podaży przedsiębiorstwa wolnokonkuren-cyjnego w ramach planów długoterminowych. Podobnie przebiega również krzywa podaży zbiorowej, jako wynikająca z dodania do siebie podaży poszczególnych przedsiębiorstw. 2) Krótkoterminowa funkcja podaży. Mając do czynienia z krótkoterminową funkcją podaży, badamy natychmiastową reakcję podaży na zmianę ceny towaru przy założeniu, że poszczególne przedsiębiorstwa:

a)    Mogą w pewnych granicach regulować wielkość produkcji, zwiększając względnie zmniejszając zatrudnienie niektórych czynników wytwórczych (praca i surowce), pozostawiając natomiast inne czynniki wytwórcze w ilości niezmiennej (maszyny, budynki fabryczne i t. d.). W krótkich okresach czasu przedsiębiorstwa pracują przy rosnących przeciętnych i krańcowych kosztach produkcji ze względu na działanie prawa przychodów mniej niż proporcjonalnych.

b)    Nie mogą zmienić ilości posiadanego towaru w rozpatrywanym okresie czasu. Chodzi w danym wypadku o podaż uprzednio wyprodukowanego towaru (np. podaż zboża po żniwach). Na zamieszczonym poniżej rysunku wszystkie krzywe z wyjątkiem SS odpowiadają założeniom, przyjętym w punkcie 2 a:

ABC — krzywa kosztów krańcowych, ABD'”— krzywa kosztów przeć, zmień.. BC — krzywa podaży w krótkich okresach czasu, SS — krzywa podaży w długich okresach czasu.