Magazyn6
9701

489

BOLSZEWIZM

• Poza tem nie było właściwie innych różnic pomiędzy dwoma temi odłamami socjalnej demokracji rosyjskiej; jedni i drudzy uważali się za ortodoksyjnych marksistów, jedni i drudzy za najważniejsze swe zadanie uważali pogłębienie, rozszerzenie i wzmocnienie masowego ruchu rewolucyjnego i odrzucali teror indywidualny, jako środek walki z rządem carskim; jedni i drudzy stali na tem stanowisku, że najbliższa rewolucja w Rosji nie będzie socjalistyczna, lecz demokratyczna, przeprowadzająca reformy socjalne w granicach kapitalistycznego ustroju.

3. Pierwsza rewolucja rosyjska. W latach 1905 i 1906 poglądy dwu frakcyj socjalnej demokracji rosyjskiej na zadania rewolucji w caracie były podóbne do siebie

0    tyle, że zarówno jedna jak i druga sądziły, że zbliżający się przewrót mieć będzie charakter walki o wolność polityczną

1    o reformy demokratyczne; różnice zaś polegały na odmiennem pojmowaniu tych reform i na taktyce walki.

Przywódca, a raczej jeden z przywódców mieńszewików — Martynow (wyrażający zresztą dokładnie poglądy swej frakcji) sądził, że wobec nieznacznego procentu robotników przemysłowych w Rosji w stosunku do ogółu ludności, oraz względnie zacofanego jej systemu gospodarczego — zwycięstwo socjalizmu w niej jest niemożliwe i wobec tego będzie rzeczą naturalną, że sfery liberalno-mieszczańskie dojdą do władzy. Zdaniem jego socjaliści wobec takiej sytuacji nie powinni byli ubiegać się o miejsca w rządzie, gdyby bowiem kilku z nich weszło do niego, znaleźliby się oni w trudnem położeniu, albo musieliby prowadzić politykę w interesie proletarjatu i wówczas weszliby na drogę walki z innymi ministrami, albo wysuwając hasła socjalistyczne, spowodowaliby panikę wśród burżuazji i skierowaliby ją w objęcia reakcji; gdyby zaś doszło do otwartej walki proletarjatu z innemi warstwami i rządem, to pierwszy uległby w niej i absolutyzm mógłby zwyciężyć; także odwrotnie, gdyby ministrowie socjalistyczni, w zgodzie z innymi ministrami mieszczańskimi prowadzili politykę wyłącznie liberalną, nie liczącą się z potrzebami klasy robotniczej, to zdyskredytowaliby się przez nią. Jedynem więc racjonalnem wyjściem powinno być trzymanie się zdała od władzy i zajęcie wobec niej stanowiska krytycznego, połączonego z walką o rozmaite zdobycze klasy robotniczej w różnych dziedzinach życia.

Stanowisko takie zwalczał energicznie Lenin: stał on na stanowisku innem i wskazywał jako na cel najbliższy rewolucji zdobycie dyktatury robotniczo-włościańskiej, której zadaniem nie byłoby jednak dążenie do zaprowadzenia ustroju socjalistycznego, lecz przeprowadzenie jak najdalej idących reform demokratycznych zarówno w dziedzinie politycznej, jak gospodarczej i kulturalnej. Dlatego Lenin, nie obawiał się wówczas utworzenia wspólnego rządu de-mokratyczno-socjalistycznego, licząc na to, że znalazłby on oparcie nietylko wśród proletarjatu, ale także wśród licznych warstw średnich, a zwłaszcza wśród chłopstwa, zaś okoliczność ta, zdaniem jego, pozwalała nie obawiać się reakcji konser-watywno-absolutystycznej w Rosji.

W rzeczywistości wypadki poszły w takim kierunku, że zbyt daleko idące żądania socjalistów i różnych grup radykalnych odosobniły ich w narodzie i ułatwiły zwycięstwo na pewien czas absolutyzmowi.

W początkach 1914 r. zarysowały się już objawy odradzającego się ruchu robotniczego w Rosji, daleko jednak było jeszcze do stanu rzeczy z 1905 r. Wojna światowa zmieniła całkowicie sytuację.

4. Wojna światowa i draga rewolucja rosyjska. Z chwilą wybuchu wojny Lenin opuścił Galicję, w której mieszkał od lat kilku i przeniósł się do Zurychu, gdzie zaczął wydawać wraz z Zinowjewem pismo rosyjskie „Socjal-demokrat". W piśmie tem oraz w broszurce p. t. „O imperjaliz-mie jako najnowszym etapie kapitalizmu" rozwinął nowe swe poglądy na najbliższe zadania ruchu socjalistycznego wogóle, a szczególnie w Rosji. Zdaniem jego kapitalizm w owym czasie przeszedł w nowy okres, różniący się znacznie od poprzedniego: dawniej opierał się na wolnej konkurencji 1 pionierami jego byli przemysłowcy, prowadzący swe przedsiębiorstwa, obecnie skutkiem powstania licznych karteli, trustów —. wolna konkurencja zanikła i powstały, dzięki tym związkom, monopole faktyczne; rolę dawnych przemysłowców-fabrykantów jako inicjatorów przedsiębiorstw przejęły wielkie finansujące je banki. Równolegle do tych zmian uległ też przemianom i polityczny charakter burżuazji; z warstwy liberalnej, pragnącej