Magazyn6

8701

ARABJA

won ego, poza tem oblany wodami zat. Adeńskiej, morza Arabskiego i zat. Perskiej. Jest ojczyzną Arabów, których język opanował Mezopotamję, Syrję i wielkie obszary płn. Afryki i kolebką islamu, stanowiącego dziś religję */„ części ludzko- j ści. A. jest płaskowyżem wzniesionym średnio od 600—1 000 m, który na zach. i płd.-wsch. przechodzi w górskie krainy nadbrzeżne, opadające stromo ku nadmorskim nizinom. Wybrzeża A. słabo rozczłon- i kowane, pełne wydm, mielizn i raf, utrudniają dostęp do wnętrza półwyspu. Niedostępną i wrogą dla człowieka czyni A. również gorący podzwrotnikowy klimat, suchy,

0    wielkich wahaniach temperatury. Wskutek tego prawie cała A. jest krainą bezwodną, o charakterze stepowo-pustynnym. Stepy zajmują tu 60% powierzchni, podczas gdy 36% przypada na groźne pustynie, zaś nieliczne rzeki A. to t. zw. wadi, czyli suche doliny, które tylko czasem zapełniają się wodą. Odmienną dziedzinę klimatyczną stanowi płd. A., gdzie nadbrzeżne górskie krainy otrzymują dosyć obfite opady, w następstwie czego pokryte są bujną podzwrotnikową roślinnością. Ludność A., licząca 7 milj., co daje 3 ludzi na km¹, składa się przeważnie z Arabów, którzy jednak ulegli silnemu zmieszaniu z innemi ludami, zwłaszcza po miastach portowych i pielgrzymich. Klimatyczny podział A. na część płd. i płn. znalazł swój wyraz tak w rasowem, jak i spo-łeczno-gospodarczem rozdwojeniu jej mieszkańców. Ludność płd. z domieszką krwi murzyńskiej, oddana rolnictwu po wsiach, zaś rzemiosłom i handlowi po miastach, prowadzi życie osiadłe, które umożliwiło rozwój wyższej kultury. Mieszkańcy płn. A. to Beduini, którzy koczując na stepach, trudnią się hcidowlą wielbłądów, owiec

1    koni, a często także rozbojem Jednych i drugich jednoczy islam, pomimo to jednak stosunki między północą a południem nie są przyjazne. Liczba osad w A. jest niewielka; najgęściej skupiają się one w Jemenie na płd., reszta to bardzo rzadko rozsiane oazy. Spotyka się je najczęściej u wylotu suchych dolin z gór. To też towarzyszą one obydwom stokom gór nadbrzeżnych, zwłaszcza zaś wewnętrznemu. Uprawa roli, ograniczona do bardzo szczuplej przestrzeni, nawet w żyznym Jemenie oparta jest na sztucznem nawadnianiu. Dostarcza zboża, kawy, cukru, daktyli, bawełny, korzeni, ty

179

toniu, gumy i owoców. Głównym artykułem eksportu jest kawa z Jemenu. Produkty hodowli to skóry, żywe zwierzęta, wełna, z czego nieznaczne ilości się wywozi. Naogół produkcja jest niewielka. Lepsze od rolnictwa warunki miał handel, tak dzięki wrodzonym Arabom zdolnościom, jak dzięki korzystnemu px>łożeniu pomiędzy Europą a Indjami. Handel wewnętrzny, spoczywający w rękach Beduinów, odbywa się dziś jeszcze zapomocą karawan wielbłądzich. Najważniejsze drogi A. wiodą po wewnętrznej stronie zachodnich gór nadbrzeżnych. Tędy biegnie też linja kolejowa z Damaszku do Mekki, która służy głównie przewozowi pielgrzymów. Główne miasta: Mekka i Medyna, święte miasta Mahometan, El-Koweit, El-Riad, Maskat i port Aden, ko-lonja W. Brytanji. Pod względem polityczno-gospodarczym przedstawia A. szczególną wagę dla W. Brytanji jako teren, leżący z jednej strony nad główną drogą morską z Europy do Azji, z drugiej zaś sąsiadujący z obfitującym w naftę Irakiem oraz z ważną linją kolei Bagdadzkiej. To też W. Bryt. rozciągnęła silne wpływy na wszystkie prawie państwa A.

2.    Asir emirat w części zachodniej ze stolicą w Abu Arisz o powierzchni 35 900 km* z 750 000 ludności. Port Gomfude wywozi zboże, daktyle, rodzynki, masło i sól. Przez Asir wiedzie ważna droga pielgrzymek z Jemen do Mekki.

3.    Hedźa» (Hidiaz). Nad morzem Czer-wonem o pow. 472 000 km² i 900 000 mieszkańców. Większą część kraju zajmuje pustynna wyżyna, przechodząca w góry Dzebel Schare (2750 m). Porty — Dżidda, Taif i Jambo el Bahr. Święte miasta muzułmańskiego świata — Mekka (stolica) i Medyna. Jedyna linja kolejowa (wąskotorowa) łączy Mekkę z Damaszkiem. Wywóz skór, wełny. W r. 1916 H. uniezależnił się od Turcji, zaś od 1917 stał się niezawisłem królestwem, a potem i siedliskiem najwyższej władzy religijnej — kalifatu (1924).

4.    Nedżed. Wyżynna kraina w środkowej Arabji. Stolica — El Riad (20 000 mieszkańców). Granice nieustalone: licząc razem z niegdyś tureckiemi obszarami nad zatoką Perską El-Szainmar i Dżuba powierzchnia wynosi 1 072 000 km². Mieszkańców 718000 — Arabów i Waha-bitów. Wśród nich znaczna część — no-

12*