Magazyn66801

864

MANDATY

datów Rada Ligi zaaprobowała na swej sesji w Londynie 20. VII. 1922 r. Poza tem, na mocy decyzji Rady Najwyższej, wyłączono z tych obszarów i oddano Portugalji na własność okrąg Kionga, który został przyłączony do Mozambiku. Włochy wreszcie otrzymały kraj Juba, który dołączyły do Somalji włoskiej oraz uzyskały od Francji wyrównanie granicy libijskiej. Równocześnie Belgja retrocedowała W. Brytanji część terytorjum Ruanda-Urundi na mocy umowy Orts-Milner z 1919 r., zrewidowanej umową dodatkową z d. 3. VIII. 1923 r. — Na Mandaty C. złożyły się pozostałe kolonje niemieckie. Podzielono je w Genewie d. 17. XII. 1920 r. jak następuje:

1.    Niemiecką Afrykę Południowo-Zachodnią oddano Unji Południowo-Afrykańskiej.

2.    Samoa zachodnie przydzielono domin-jonowi Nowej Zelandji.

3 Nową Gwineę Niemiecką otrzymała Federacja Australijska.

4.    Wyspę Nauru przydzielono Imperjum Brytyjskiemu. Na mocy układu z 1920 r. wyspa ta jest w pewnego rodzaju kondomin-jum W. Brytanji, Australji i Nowej Zelandji. Układ ten został potwierdzony przez Nauru Agreement Act z roku 1932. Każde z tych państw mianuje swego pełnomocnika, ci zaś wybierają administratora wyspy na lat pięć.

5.    Posiadłości niemieckie w Oceanji, leżące na północ od równika pomiędzy 130° i 175⁰ długości wschodniej, w szczególności wyspy Marjańskie i wyspa Yap, przypadły w udziale Japonji.

7. Sytuacja prawna Mandatów B. i C. —

Z treści art. 22 paktu Ligi Narodów wynika zupełnie wyraźnie, że Mandat ma charakter personalny, a nie realny. Jest to stosunek opiekuńczy pomiędzy mandatarjuszem i ludnością tubylczą, a nie pomiędzy nim a terytorjum byłej kolonji niemiecku j.

Stosunek ten, nazwany przez pakt „opieką", przypomina stosunek rządów państw, obarczonych traktatami mniejszościowemi, do swych Mniejszości. Ta tylko zachodzi pomiędzy nimi różnica, że ludność tubylcza obszarów mandatowych może zgłaszać petycje do Komisji Mandatowej, podczas gdy Mniejszościom składanie petycyj do Rady Ligi jest wzbronione. Co prawda, to prawo składania petycyj opiera się nie na art. 22. ale na regulaminie opracowanym przez Komisję Mandatową, a zatwierdzonym przez

Radę Ligi w dniu 31. I. 1923 r. W razie żądania mandatarjusza stan prawny art. 22 musiałby być przywrócony. — Z art. 22 wynika również, że przedmiotem tej opieki jest tylko ludność kolorowa, a nie biali koloniści. Komisja Mandatowa powinna interesować się losem tylko ludności tubylczej. To też było prawdziwem nadużyciem władzy, gdy Komisja Mandatowa usiłowała narzucić rządowi Unji Poludniowo-Afrykańskiej traktowanie osadników niemieckich korzystniejsze, niż to przewiduje art. 122 traktatu wersalskiego.

Z charakteru personalnego Mandatu wynika również, że suwerenność nad temi terytorjami przysługuje mandatarjuszowi. W samej rzeczy, Mandat kolonjalny jest umownem ograniczeniem suwerenności mandatarjusza, czemś w rodzaju serwitutu międzynarodowego w interesie ludności tubylczej; jednak ograniczenie to w niczem nie może spowodować ani unicestwienia, ani zawieszenia suwerenności. Ten obowiązek opieki nad ludnością tubylczą, tak samo jak obowiązek ochrony mniejszości, został nałożony na państwa zainteresowane nie jako warunek rozwiązujący, ale tylko jako „modus" umowny. Gdyby więc mandatarjusz nie wywiązywał się w sposób należyty z tego obowiązku, to popełniłby delikt międzynarodowy, ale nie mógłby być pozbawiony terytorjum mandatowego. Art. 22 zawiera jeszcze jedno postanowienie, wskazujące, że intencją autorów paktu Ligi Narodów było poddać terytorja mandatowe B. i C. suwerenności mandatarjusza. Przewidział on mianowicie rozciągnięcie na Mandaty C. administracji, której są poddane inne jego posiadłości kolonjalne; a dla uniknięcia ja-kiegobądź nieporozumienia dodano, że Mandaty C. powinny stanowić integralną część posiadłości mandatarjusza. Ponieważ zaś Mandaty B. i C. pod względem prawnym niczem się od siebie nie różnią, należy uznać, że i Mandaty B. stanowią część integralną posiadłości mandatarjusza, co równa się twierdzeniu, że podlegają one jego suwerenności.

8. Przynależność ludności Mandatów B.

i C. — Przeciwnicy teorji, przyznającej mandatarjuszowi suwerenność nad jego obszarem mandatowym, wysuwają jako argument w ich mniemaniu decydujący, że ludność Mandatów B. i C. nie nabyła obywatelstwa mandatarjusza. — Nie ulega wątpliwości, że statut narodowy ludności tubylczej