Magazyn65701

353

GIEŁDY

jak zapotrzebowanie rynku, t. j. podaż i popyt. Rozróżnia się krótkie (14 dni), średnie (do 56 dni) i długie (3 miesiące) weksle, dalej weksle bankowe, pierwszorzędne kupieckie, następnie pożyczki otwarte, płatne z końcem miesiąca, dalej pożyczki z wypowiedzeniem siedmiodniowem i z 24-godzin-nem. Dobroć i solidarność obowiązanych musi być powszechnie znana.

Do obrotu giełdowego, z reguły nieurzę-dowego, należą także premje ubezpieczenia morskiego i cena przewozu morskiego. Wysokość ich zależy od popytu i podaży, a potem od drogi (rejsu), ładunku, jakości okrętu, miejsca na okręcie, pory roku i od wielu innych okoliczności.

IV. Interesy giełdowe.

1. Podział. Interesy giełdowe mogą być prawne i umowne. Prawne, jeżeli kupna-sprzedaży dokonano na miejscu i w czasie giełdowym wartościami giełdowemi przez kontrahentów giełdowych, t. j. przez upoważnionych (członków lub uczestników g.) do zawierania umów giełdowych; umowne zaś, gdy kontrahenci zawarli umowy według zwyczajów giełdowych, t. zn. poddali się pod rygory ustaw giełdowych, względnie zawarli kontrakt na g. wolnej. Wykonanie zobowiązań g. dokonywa się już poza g., w miejscu i czasie zgodnie z przepisami giełdowemi, względnie według zawartej umowy. I właśnie z uwagi na sposób wykonania zobowiązań giełdowych rozróżnia się dwa zasadnicze typy kontraktów giełdowych: interesy giełdowe rzeczywiste i interesy giełdowe różniczkowe. Giełdowy interes rzeczywisty jest to umowa, której celem jest dostarczenie wartości, towaru giełdowego, odebrania go i zapłacenia. Istotną właściwością giełdowego interesu różniczkowego jest zaś zawarcie przeciwnego kontraktu giełdowego, a więc na kupno-sprze-daż lub odwrotnie, a to celem uzyskania różnicy między obu kontraktami, czyli przy interesie giełdowym różniczkowyir kontrahenci nie mają za cel dostarczenia, odebrania wartości kontraktowej i zapłacenia, ale tylko zawarcie umowy przeciwnej dla różnicy zysku, ewentualnie celem poniesienia jak najmniejszej straty. Różniczkowe interesy zowią także spekulacyjnemi, chociaż niewłaściwie, bo giełdowe interesy rzeczywiste mogą być spekulacyjnemi lub odwrotnie, a różniczkowe natomiast mogą mieć za cel zabezpieczenie się właśnie przed spekulacją. Interesy rzeczywiste dzielą się na dwie wielkie grupy, na interesy natychmiastowe (kasowe) i dostawne (terminowe). Przy pierwszych — kasowych wykonanie umowy giełdowej ma nastąpić natychmiast i to, może trwać od trzech dni do trzech tygodni; przy drugich, dostawnych winno być zobowiązanie wykonane w terminie późniejszym (od miesiąca do 2 lat), ogólnie w pewnym późniejszym czasokresie, bez względu na wysokość kursu wartości umownej w dniu czy w czasokresie wykonania. Giełdowe interesy różniczkowe są zawsze płynne w terminie późniejszym. Nie wolno jednak zapominać, że interes różniczkowy, o ile kontrahent do dnia wykonania interesu różniczkowego nie zawarł giełdowej umowy przeciwnej, zamienia się na interes rzeczywisty, czyli taki interes różniczkowy w terminie swej zapadłości w całej rozciągłości musi być wykonany, t. j. towar dostarczony, odebrany i zapłacony. Pojęcie giełdowego interesu różniczkowego, specjalnie towarowego, zwanego powszechnie terminowym, da się określić następująco: Umowy gieł-dowo-różniczkowe (lepiej terminowo-towa-rowe) zawiera się według takich zwyczajów, względnie przepisów danej g., że przez ustalenie ceny (kursu) przez kontrahentów stają się zdolne do wykonania jako interes rzeczywisto-dostawny, albo przez kontrakt przeciwny — jako interes dla zyskania różnicy ceny (kursu).

Dla przedstawienia chociażby w zarysie interesów giełdowych podzielimy interesy giełdowe na dwie części: na interesy g. pieniężnej i na interesy g. towarowej. Do interesów g. pieniężnej zalicza się tranzakcje złotem i srebrem, dewizami, walutami, papierami wartościowemi, a wszystkie inne tranzakcje do interesów g. towarowej.

2. Interesy giełdowe pieniężne, a) Handel zlotem, srebrem i monetami. Głównym rynkiem złota i srebra jest Londyn. G. dla metali szlachetnych niema w Londynie, a kupnem-sprzedażą zajmują się prywatne firmy maklerskie i one to ustalają cenę (kurs) złota i srebra. Metale te występują w handlu w formie sztab, płyt, proszku, także i jako spław. Jakość spławu ocenia się próbą tysiączną, t. zn. przez podanie zawartości czystego złota, względnie srebra na 1 000 części spławu lub przez próbę angielską, wynoszącą 24 części przy złocie, przy srebrze — 240. Londyn notuje w szylingach (s, sh) i pensach (d) za uncj; (oz)

Encyklopedia nauk politycznych.

23