Magazyn6101

149

s

ocznych zewnętrznie; wewnętrznie zaś w osłabieniu żołądka, w żółtaczce i w. i.

RODZAJ 128. iinitloHz f Pedicularis Tourn.J.— Kielich nieco-brzuchaty, już nierówno-5zębny, już 2wargowy — o wardze górnój 2zębnój lub całkowitej, a dolnej 3zęb-nej. Korony ziejącej warga górna szyszakowata i tępa albo dzióbata, a dólna 3wrębna i roztwarta lub zamknięta. Pręcików 4, osadzonych w rurce, parami równych; główki o 2ch woreczkach często ostrogowych. Jajnik 2koraorowy, wio-lozalążkowy; znamię główkowate. Torebka ukośnie-dzióbata lub czasem kulistawa, 2komorowa, pękająca komorowo w 2 łusczyny przegrodonośne. Nasiona jajowo-kątowate, z wydatnym szewkiem, a z jajosadką dzióbeczkowatą.

Gat. 1. G. błotny [P. palustris Lin.]. Hay. 8. t. 33.— Ziele wieloletnie. Kłąb marchwiowaty, zwykle pojedynczy. Łodyga do i^l/_t' wzniesiona, nieco-kątowata, od samego odziomka naprzemianlegle-galęzista, czerwonawa i naga, a w podstawie z kilkoma łuskami więdniejącemi. Liście piórza-stodzielne, 2calowe, pośrednie największe, w całości mocno-wydłużone, tylko w podstawie cokolwiek włosiste, zielone lub czerwonawe; ich łaty prawie-pierzastodzielne, karbowane białawo-chrząstkowato. Kwiaty około i" długie, różowe rzadko białawe,— z szyszakiem zawsze ciemniejszym, przyciętym i o 2ch ząbkach szydełkowatych,— a wargi dólnej skośnej łatkami przewrotnie-jajowatemi, z których środkowa mniejsza; z nitkami nieco - włosistemi; z kielichami 2wargowymi, kędzierzawymi, błoniastymi, nagimi, brudno - zielonymi albo tćż czerwonawymi. Torebka ukośnie podłużnie jajowa, cier-nisto-kończysta.— Bardzo powszechny po łąkach bagnistych w Europie środkowej i północnćj, oraz w Azyi; kwitnie od czerwca do sierpnia.

Dawniójsi lćkarze często zadawali ziele Onidoeza błotnego — herba Pedieularis palustris v. Fistulariae, w zbytecznych czyszczeniach miesięcznych, jako pędzące mocz; a zewnętrznie lóczyli nióm wrzody: użycie to wszelako coraz rzadszśm się stąje. Ma ono prócz tego wytępiać owady trapiące człowieka cielęśnie, a u bydła wywoływać zapalenie kiszek oraz moczenie krwią.

RODZINA XDVIII Psiankowate (Solanaceae Endl.|.

Kwiaty umiarowe, rozmaicie ułożone, często mimokąt-no, bezprzysadeczkowe. Korona kółkowa, dzwonkowata, lejkowata albo tacowata; kraj 5- a rzadziej 4—6-wrębny -zęb-ny lub tóż -dzielny. Pręcików 5, rzadziej 4—6, osadzonych