— 63 -
Część pierwsza.
W stęp.
1. Fizyczne wychowanie poprzedza i jest podstawą każdego wychowania; zaniedbanie onego może zniszczyć życie ludzkie, albo je uczynić bardzo nieszczęśliwem. Zdrowie i długie życie, siła potrzebna do skutecznego i pożytecznego działania pod wielu względami od niego zawisły. Ale też i duchowego wy kształcenia jest ono warunkiem. Ciało jest sługą ducha, narzędziem, którem duch swoje czynności wykonuje, o ile ono jest zdrowszem i silniejszem, o tyle sposobniejszym jest duch do działania. Należy tylko sobie przy-pomnąć, jakie znaczenie mają zmysły w wykształceniu ducha, dalej na potrzebę zdrowia w wykonywaniu swego zawodu! Tylko zapomocą ciała może się duch znosić ze światem zewmętrznym, przyjmować jego wrażenia i znowm nań oddziaływać.
2. Nietylko dla pojedynczego człowieka jest wychowanie fizyczne bardzo wielkiego znaczenia; społeczności też musi na tern zależeć, ażeby człowiek cieleśnie dobrze został wychowany. W silnem i zdrowem pokoleniu leży siła i sławni kraju, nadzieja, że wolność i samoistność także na przyszłość zachowane zostaną, w^arunek zewnętrznego dobrobytu i silnego rozkwitu sztuki i umiejętności, całej kultury narodu.
3. Także ze stanowiska religijnego należy uważać jako obowiązek staranne cielesne wychowanie. Ciało jest świątynią Ducha świętego, uświęcone świętymi Sakramentami i przeznaczone do przyszłego zmartwychwstania i uwielbienia. Nadto rozumne cielesne wychowanie wywiera jak najzba-wienniejszy wpływ na religijno-moralne życie. Ile to moralnego zepsucia łączy się z błędami, jakie popełniono w ciele-snem wychowaniu dzieci!