page0087

79

Reńska Liga — Reńska prow.

nie uznaje już państwa niemieckiego. Skutkiem tego w dniu 6 Sierpnia cesarz Franciszek II złożył swoje godność, jako głowa państwa niemieckiego, którą uznał zarazem za wygasłą. Elektor arcykanclerz otrzymał tytuł księcia prymasa, zaś landgraf hesko-darmstadzki, elektor badeński i książę Bergen tytuły wielko-książęce z prawami królewskiemu Cesarz francuzki nazwał się protektorem Ligi. Niektóre wolne miasta i księztwa zostały wcielone do niemieckich księztw i królestw^ i utraciły tern samem swoję niezawisłość; inne liczne domy książęce i hrabiowskie, dotąd udzielne, zostały zmedyjatyzowane. Celem tej ligi miało być zabezpieczenie pokoju na wewnątrz i na zewnątrz; miało to być przymierze zaczepno-odporne między Francyją i wszystkiemi członkami ligi, którzy jednak u siebie mieli byc całkiem niezależni. Miejscem obrad ligi ustanowiony został Frankfurt nad Menem; prezesem zgromadzenia był książę prymas, po śmierci którego cesarz Francuzów wybierać miał następcę. Wkrótce jednak Napoleon sam zniszczył swoje dzieło, przyłączeniem krajów kilku książąt Ligi do Francyi i utworzeniem królestwa Westfalskiego. Nie trwała też Liga dłużej jak do 1813 r., a ostatni książęta niemieccy, którzy do niej przystąpili, t. j. Meklenburgsko-Szweryński i Strelicki stanęli naprzeciw Francyi, a król saski, który się najdłużej z tern ociągał, utracił za to połowę swego królestwa.    f. u. l.

Reńska stopa dzieli się na 12 cali, po 12 iinij, równa się 139, 13 linij pa-ryzkiej czyli 0,31385 metra, a przeto czyni prawie 1,09 stopę warsz. albo prawie 1,03 stopy rossyjskiej.

Reński złoty, albo lekki zloty jedność monetarna rachunkowa, prawie nigdzie niewybijana. Reńskich złotych 24 idzie na jednę grzywnę kolońską czystego srebra i dla tego taki złoty reński czyni 54.14 k. (złp. 3 gr. 18⁷/₁₀₀). Od roku 1837 zaczęto wybijać w państwach południowych Niemiec złote reńskie w liczbie 24% z grzywny kolońskiej czystego srebra; taki więc złoty wart jest 53y₂₆ kop., czyli złp. 3 gr. 16^l/₁₃. Złoty reński dzieli się na 60 krajca-rów^r po 4 feniki.—Ztotemi reńskie mi u nas nazywają także złote austryjackie, czyli konwencyjne, których idzie 20 na grzywnę czystego srebra; zł@ty austry-jacki zawierający w sobie 60 krajcarów, wart jest 1 zł. reń. 10 fen. czyli kopiejek 64 ¹ 10 albo złp. 4 gr. 8%. Wedługkonwencyi monetarnej wiedeńskiej z roku 1857 za jedność wagi przyjęto funt celny, ważący grammów 500, a na taki funt czystego srebra postanowiono liczyć 52% złotych reńskich a 45 złot. austryjackich; 1 wiec złoty reński zawiera 9,524 (52,9 kop) a 1 zł. austry-jacki 11,11 grammów czystego srebra (61,6 kop.).    J. P.-z

• Reńska czyli Nadreńska prowincyją w Prussach, na zachód Wezery, graniczy od północo-wschodu z prowincyją Westfalską, od wschodu z Bawa-ryją Nadreńską, od południa z Francyją, od południo-zachodu z wielkiem ks. Łuxemburgskiem, od zachodu z Belgiją, a od północy z Hollandyją. Prowin-cyję te przerzyna Ren, który nadaje jej swoje nazwisko. Mieszkańców liczy 2,716,000, z których dwie trzecie katolików. Stolicą prowincyi jest Kolo-nija. Prowincyją Reńska (Rhein-promnz) dzieli się na pięć regencyj z miastami regencyjnemu Koloniją, Koblencyją, Dusseldorfem, Akwizgranem i Tre-wirem. Inne miasta ważniejsze są: Cleve, Wesel, Elberfeld, Bonn, Eupen, Saarlouis, Wetzlar. Klimat jest zdrowy, lecz chłodny. Ważniejsze rzeki, oprócz Renu, są: Roer, Mozella i t. d. W stronie południowej grunt jest górzysty, obfituje w minerały, w ogóle płodny i dobrze uprawny-. Najważniejsze płody: len, tytoń i sławne wina; przemysł i handel nader znaczne. Prowincyją Reńska, utworzona niezbyt dawno, odpowiada części południowej dawniejszego