page0032

Nareszcie życie objawia się pod inną, wyższą formą, w której pierwiastek żywotny nie działa już za pomocą organu cielesnego, ale rozwija swą działalność bezpośrednio i sam przez się, nie tylko na przedmioty, uchwycone przez zmysły, lecz w całej dz edzinie prawdy ! Taką jest dusza rozumna, złączona istotnie z ci i-łem, posiadająca prócz siły wegetacyi i czucia, władzę myślenia i wolnej woli.

Przyrodnicy jak i filozofowie nie zgadzają się z sobą na tym punkcie. Jedni utrzymują, że królestwo zwierzęce różni się od roślinnego dwojakiem znamieniem, samemu tylko zwierzęciu właściwem, tj. „czuciem świadomem i ruchem własnowolnym".

Inni nie uznają tej zasadniczej różnicy. Ich zdaniem dwa te królestwa tworzą dwie linie rozchodzące się, ale z jednego punktu wychodzące,, które rozdzielają się coraz bardziej, w miarę oddalania się od wspólnego początku. Utrzymują z Klaud. Bernardem, że „zdolność czucia¹¹ nie jest wyłączną własnością zwierzęcości (u zwierząt niższego rzędu czułość, jak twierdzą, jest tylko dra-żliwością, oddziaływaniem przeciw podrażnieniu), i że u pewnych roślin pełno jest przykładów ruchu, zastosowanego do pewnego celu itd. Wykazują nadto cały szereg kształtów pośrednich, które nie są ani roślinami, ani zwierzętami, całe królestwo psychodiariów albo protistów. — Inne, powszechnie przyjęte znamię rozróżniające, tak się określa: „roślina żywi się materyami mineralnemu, zwierzę żywi się substancyami już przygotowanemu w królestwie roślinnem.

Jestto kwestya otwarta, i zupełnie dowolna.

(Zobacz Duilhe de Saint-Projet str. 169).

http://rcin.org.pl