page0172

— 158

wiek musi być swoim własnym panem, jakoteż na własną odpowiedzialność działać. Swobodna samodzielność jest nawet celem wszelakiego wychowania. W swojem zaś zwyrodnieniu jest rozpustą, zuchwałością, nieokiełznaną swawolą, która depce nogami Boskie i ludzkie prawa i prowadzi do skrytego i jawnego buntu przeciw kościołowi i państwu. Wychowawca przy kształceniu tego popędu niech przestrzega przynajmniej następujących reguł: a.) Jak długo nie umie jeszcze dziecko swojej wolności rozsądnie używać, musi się opierać na woli wychowawcy. To jest podpora, na której może ona prosto j pięknie wzrastać, aż się tak wzmocni, że już bez tej podpory może się obejść. Dziecko ręką matki wsparte uczy się chodzić samodzielnie. Jest zatem głupotą twierdzić z Rousseau, że nie potrzeba dziecku żadnych innych ograniczeń stawiać, jak tylko te, które ono samo uznaje. Taki sposób wychowania uczyniłby dziecko niewolnikiem jego kaprysów', a zatem doprowadziłby je do najwyższej i najsmutniejszej niewoli. »Dziecko powinno być przez karność prowadzone do wolności* (Hergang). pj Wolność wychowawcy, według której ma się rozwijać wolność dziecka, powinna być wolnością dzieci Bożych, to znaczy taką, jaką prawo Boże obrało jako najwyższą normę działania i bezprzestannie się do niej stosuje. Przez to wzwyczaja się dziecko do dobrego, rozmiłowuje się w niem, a potem spełnia je z łatwością i chętnie; jego wol-ność wznosi się bez oporu do moralnej wolności. Ten skutek osiągnie się tern pewniej, im więcej powaga wychowawcza opiera się na miłości chrześciańskiej, a unika starannie wszelkiej surowości i poniżania. Ona nie powinna być tyrańską, gdyż inaczej dzieci miasto na wolnych ludzi wychowuje się na służalcze kreatury, »które silniejszych od siebie czepiają się z ustawiczną trwogą, ażeby ich nie zrazić sobie, wobec słabszych zaś występują z bezczelną zuchwałością. Nie nauczyli się bowiem niczego więcej, jak tylko służalstwa, gdyż nie znają innego zadania ludzkiego bytu, jak tylko, ażeby albo sami doznawali bojaźni, albo ją w drugich wzbudzali« (Rosenkranz). y) Dlatego powinien wychowawca dać też sposobność wychowankowi, ażeby się mógł swobodniej poruszać i dążyć do aktów samodzielności (rekreacya, przechadzki i t. p.). Te sposobności muszą tern częściej się powtarzać, im starsi

http://rcin.org.pl