page0324

320

ma być przywrócenie równowagi w składzie pierwiastków. Takie poglądy wypowiadał Franciszek Sylwiusz *), podczas gdy J. Alfons Borelli²) przy wyjaśnieniu zjawisk życiowych kładł wagę większą na wyjaśnienie sposobem fizykalnym mechanizmu ruchów mięśni, trzewiów i obiegu krwi, ku czemu posługiwał się niejednokrotnie formułkami matematycznemi. Ci dwaj lekarze dali początek dwom szkołom odmiennym: iatrochemi-ków i iatromechaników^r.

Z zupełnie innych powodów zaliczyć należy Spinozę (7* 1677) i Leibniza (f 1716) do zwolenników mechanizmu życia; dla pierwszego każdy twór przyrody jest trybem, sposobem (modus) uzewnętrzniającej się substancyi Boga; podług drugiego jestestwo żywe to konglomerat monad, ugrupowanych około monady centralnej tak jednak, że ich rozwój wzajemny już od wueków został z góry postanowiony i ułożony.

Materyalizm francuski w. XVIII wypowiedział walkę na zabój wszelkim pierwiastkom, duszom, siłom życiowym jako rzekomym sprawczyniom życia, a życie pojmował jako zwykły proces fizyko-chemiczny. Najjaskrawiej te myśli wypowiedział lekarz De la Mettrie w^r książce: L’homme machinę (1747); dzielili ten pogląd Diderot, D’Alembert, Molbach (Systeme de la naturę 1770), Magendie, Cabanis (-J-1808), Destutt de Trący (yl836), Volney (-f-1820), Garat, Dupuis, Lancelin, oraz materya-liści niemieccy w. XIX, jak Ludwik Buchner (»Kraft und Stoff«), Moleschott³), Karol Vogt⁴), Czolbe, Woliny itd. Odkrycie zasady stałości energii, uzyskanie przez Wóhlera mocznika zapomocą sztucznej syntezy, rozwmj dalszy chemii organicznej przez Ju-stusa Liebiga oraz chemii nieorganicznej, niemniej wystąpienie Darwóna z teoryą doboru naturalnego jako środka wyjaśniającego pochodzenie gatunków, rozwój (izyologii — wszystko to

‘) Por.: Francisci de le Boe Sylvii opera medica. Editio altera. Ara-slelodami 1680.

²)    Por. Viri clarissimi Johannis Alphonsi Borelli, Neapolitani, mathe-seos protessoris: De motu animaliurn. Lugduni Batav. 1710.

³)    Moleschott: Der Kreislauf des Lebens. Physiologische Antwor-ten auf Liebigs chemieche Briefe. Mainz 1852; Die Einheit der Wissenschaft aus dem Gesichtspunkte der Lehre vom Leben. Giessen 1879.

⁴)    K. V o gt: Physiologische Briefe fur Gebildete aller Stande. Tilbin-gen 1845.

http://rcin.org.pl