page0032

28

gwiazda stała. Do niedawna uchodził Syryusz za księcia słońc, za słońce-olbrzyma w rzędzie gwiazd stałych. Gyldón przyjmował jego paralaksę = 0193", jego odległość od nas 17 lat świetlnych, w ślad za czem przyjęto jego masę jako 14 razy większą od naszego słońca. Obliczenia atoli, dokonane przez Gilla i Elkina, powiększyły paralaksę do = 0'38", wskutek czego i masę odpowiednio zmniejszyć należy. Mianowicie Syryusz jest gwiazdą podwójną; jego masa w porównaniu z masą towarzysza jego (prawie ciemnego) jest 2 razy większa, a masa obu razem 44 razy większa od masy słońca; zatem masa samego Syryusza musi być około 3 razy większa od masy słońca; a masa jego towarzysza około 1/4—15 razy większa, aniżeli masa słońca naszego. To też na tronie w królestwie gwiazd osadzili astronomowie Arktura (a Bootis), którego astronom Gore nazwał »największem ze wszystkich słońc« (the largest of all suns)^x), gdyż jego średnica ma być około 100 razy większa od średnicy naszego słońca, a objętość milion razy większa. Rozumie się, że te wymiary nie są pewne, jak wogóle co do gwiazd stałych. Niemniej potężnem słońcem jest a Oryona (Betelgeuzej oraz a Aurigae (Kapella), której paralaksa = 0T07", odległość od nas — około SO¹/^ lat świetlnych, średnica około 18 razy większa od średnicy słońca; dalej idzie Polluks (paralaksa = 0-06"), gwiazda [3 w Małym Niedźwiedziu, [3 w Centaurze, Deneb (a Cygni), Waga (a Lyrae) itd. A jak w przestworzu bujają słońca olbrzymie, tak istnieć mogą i słońca miniaturowe na wzór planet w naszym układzie słonecznym, wśród których Jowisz i Saturn są olbrzymami w porównaniu z niektóremi planetoidami, które Gore nazwał: »planetami kieszonkowymi ²). Nie brak też gwiazd podwójnych, których naliczono 10 317 par do r. 1872; do nich trzeba dodać odkryte przez Burnhama od 1871—1899 pary w liczbie 1290; wreszcie Flammarion odkrył 23 par gwiazd potrójnych, a niektórzy astronomowie utrzymują, że istnieją układy, złożone z pięciu, do siedmiu gwiazd. Astronomowie domniemywają się, że obok tych układów gwiazd świecących istnieją układy, w^r których

’) Por. J. E. Gore: The visible Universe. London 1893 str. 202.

*) Gore j. w. str. 207. (Naturę. 1898. Nr 1480, vol. 57 str. 447). Por. także: Pohle dz. w. prz. str. 195—198.

http://rcin.org.pl