page0356

348

Sextans — Seydelmann

dzianem bezpośrednio, potrzeba będzie tylko odczytać na podziałce odległość szukaną. Chcąc oznaczyć wysokość ciała niebieskiego, przez część przezroczystą zwierciadła mniejszego patrzy się na poziom, a zresztą postępuje się jak w poprzedzającym przypadku. Narzędzie to jest wielkiego użytku w żeglarstwie, gdzie rachomość podstawy nie dozwala użyć sposobów, według* których postępuje się na lądzie. Wynalezienie oktantu przypisują doktorowi angielskiemu Hooke w r. 1664 lub 1665. Niektórzy pomysł tego narzędzia przypisują Xewtoci’owi, w którego papierach znaleziono opisanie jego. Najpewniejszą przecież jest rzeczą, że Halley przedstawił w r. 1731 pierwszy model narzędzia o podwójnem odbiciu światła, według którego zbudowane narzędzie zostało użytem na morzu.

Sextet, w muzyce, nazwa utworu na sześć głosów wokalnych lub instrumentalnych napisanego. Arcydzieła w tym rodzaju pozostawili Mozart, Ri-ghmi. Beethoren i Moscheles. Często sextety wokalne pojawiają się w* operach; najsławniejszym z nich jest cherakterystyczny sextet w drugim akcie opery Mozarta Don-Juan.

SextolE, w muzyce, gruppa czyli wiązka złożona z sześciu tomów różnej wartości po sobie następujących, niemniej figura je wyrażająca, oznaczona nad nutami liczbą 6‘. Sextola waży tyle co cztery nuty jednej wartości w czasie, i daje się rozłożyć na 3 równe części; wszakże nie należy jej brać za dwie try-olki, gdyż akcenta padają inaczej w obu figurach przeciwnie. Figura złożona z sześciu nut na dwie rozkładająch się części, jest dubeltową tryolką.

Sextus Empirikus, sceptyk z końca II wieku, prawdopodobnie grek, przebywał w Alexandryi i w Atenach, posiadał wielki rozsądek i rozległą naukę. Nazwę Empiryka otrzymał z powodu, że jako lekarz należał do szkoły empirycznej, która za czasów* jego kwitneła. W dziełach jego sztuka sceptyczna objaw ia się na wysokości, jakiej dosięgła w czasach starożytnych. Zasługa jego jednak nie tyle zależy na właściwym rozwoju sceptycyzmu, jak raczej na zu-pełnem zebraniu i jasnem uporządkowaniu maxym i wniosków, któremi poprzedni sceptycy posługiwali się przeciw dogmatyzmowi, przyczem korzystał on najwięcej z pism Aenesidemusa. Wprowadził on sceptytyzm dosztukł' przeciwstawienia wzajemnego wszelkiemi sposobami zjawisk i myśli, tak aby przez równowagę naprzeciw-stawionych faktów i zasad, dojść do wstrzymania się od sądu o przedmiotach, ukrytej istoty, a tem samem do niezachwianej spokoj-ności umysłu w rzeczach opinii, a do stateczności w rzeczach koniecznej potrzeby. Gdy więc tym scepcytyzmem i zebranemi przez siebie jego zastosowaniami, zbijał mianowicie systemy filozoficzne, postępując przytem częstokroć solistycznie, pisma jego przeto są niezmiernie w*ażne dla pragnących obznajomić się z filozofiją grecką. Istnieją jeszcze jego dwa dzieła w greckim języku, z których jedno Pyrrhoniae hj/potyposes zawiera rozwój Pyrrhonismu w ogólności (ob. Pyrrho), drugie zaś Ańrersus inrPhematicos zastosowanie sztuki pyrrhoniczne, do wszelkich istniejących wtedy systemów filozoficznych, tudzież innych nauk i wiadomości Ostatnie składa się właściwie z dwóch oddziałów, w pierwszym w sześciu księgach objaśnia autor wszelkie niepewności gramma-tyczne, retoryczne, geometryczne, arytmetyczne, astrologiczne i muzyczne., w drugim w pięciu księgach, niepewności nauk filozoficznych (logiki, fizyki i etyki).

Seydelmann (Karol), jeden z najznakomitszych artystów dramatycznych niemieckich, ur. 17ił5 r. w Szlązku, po ukończeniu nauk gimnazyjalnych, roku 1813 wstąpił do wojska, później rozpoczął zawód aktorski w Wrocławiu. Grad-