page0363

359

najniższy organizacyi, i składających się z jednej tylko komórki, jak bakterye, niektóre gatunki pełzaków, wymoczków, okrzemek. Niektóre bakterye, np. wąglika, prątki Kocha itp. mnożą się drogą podziału tak szybko, że w kilka dni wytwarzają miliony osobników. Wszelako rozmnażanie się drogą podziału komórki macierzystej posiada swe granice tak, że gdyby z podziałem nie połączył się inny sposób, niejako odmładzający organizm macierzysty, dany gatunek musiałby wyginąć wskutek wyczerpania i zdegenerowania. Przyrodnik E. Maupas^l) przekonał się, że u Leucophrys patula następowało wyczerpywanie się organizmów dopiero po wydaniu 300 pokoleń, u Onycho-dromus grandis po 130 pokoleniach, u Stylonychia pustulata po 130 pokoleniach.

c) Pobudką, środkiem odświeżającym organizm marniejący wskutek licznych podziałów, może być, jak o tern przekonali się Klebs i Doleżal, dodanie odpowiednio dobranej substancyi chemicznej. Calkins²) stwierdził, że wymoczki degenerujące mogą się dalej dzielić, jeżeli w miejsce pożywki zwykłej dodaje się im bulionu, lub wywaru substancyi mózgowej, zawierającej lecytynę. U wiciowców (Flagellata) można osiągnąć ten sam skutek zapomocą roztworu cukru. W przyrodzie takim środkiem jest połączenie się, konjugacya dwóch osobników tego samego gatunku, polegająca na wymianie obopólnej ich substancyi. Przykładu w tym względzie dostarczają nam okrzemki. Kiedy po wytworzeniu licznych pokoleń w ostatnich organizmach następuje ich wyczerpanie się, zbliżają się do siebie dwa osobniki, układają się obok siebie na długość ciała, poczem sprzęgają się zapomocą wypukleń protoplazmatycznych czyli t. zw. mostka protoplazmatycznego. Podczas tego ciała okrzemek zmieniają sw^Tój kształt, gdyż zbijają się w dwie masy kuliste ze sobą połączone, a w środku między niemi układają się oba jądra; w tym stanie pozostają okrzemki przez jakiś czas obok siebie bez zmiany Po pewnym czasie jądra zlewają się ze sobą i dzielą dwukrotnie, a również dzieli się protopla-

*) Por. Maupas: Le rajeunissement karyogamiąue chez les cilićs. Arch. de Zoolog. exper. et genór. 2 Sśrie. Vol. VII 1889, str. 407 nastp.

*) Calkins: Studies on the life history of Protozoa (Arch. fur Ent-wicklungsmechanik. Bd XV 1903, str. 139 - 186.

http://rcin.org.pl