page0433

425

Róża

urywania maro w, ścian i altan używają. Róże te ropną bardzo bujnie i szybko, sprawiając nadzwyczaj miły widok tych miejsc, gdzie się rozrosną. Ale w ogóle wszystkie gatunki róż są dla człowieka bardzo przyjemne, dla tego też hodowla ich znaną jest powszechnie. Wytrzymują one bez żaduego wyjątku w gruncie, a twardsze sadzą się pod jesień, te zaś, które się mrozu boją, jak np. róże herbaciane, sadzą się na wiosnę. Na zimę okręca się słomą korony róż wysokopiennych, okulizowanych czyli oczkowanych, inne znów pokłada się na ziemi spulchnionej i pokrywa liśćmi z drzew lub igłami z lasu sosnowemi albo jodłowemi. Na wiosnę znów, szczególniej w Marcu, wycina się wszystkim zeschłe gałązki od samego korzenia, a inne tylko przycina się od wierzchołków. Prócz takiego pielęgnowania, niczego w.ęcej róże nie potrzebują. Okuli-zowanie znów lub szczepienie różnych jej odmian na pieńkach róży dzikiej, odbywa się: pierwsze w lecie, a drugie na wiosnę, i ztąd otrzymujemy róże wysokopienne. Nakoniec, olejek różany (oleum rosarum), tak ważny w przemyśle pachnidlarskim, otrzymują zazwyczaj z gatunku róży piżmowej (Rosa moschata Mili.), damasceńskiej (Rosa damascena Mili.) i z centyfolii [Rosa Centifolia Lin). Olejek ten przychodzi do nas po większej części ze Wschodu, a głównie z Persyi i Indyj, gdzie w tym celu hodują umyślnie róże na wielkich przestrzemacn pól, zwłaszcza koło miasta Chazepore. Codziennie przed południem, ścinają kwiaty tych róż, i płatki korony z nich wyskubawszy, nalewają w wielkich glinianych naczyniach destylacyjnych dwa razy większą ilością wody, i wkrótce potem destylują czyli odkraplają tę wodę. Zebrany w ten sposób płyn, umieszcza się w piwnicach lub w jakich innych chłodnych miejscach, w naczyniach dużych płaskich, muślinem przykrywa dla wstrzymania owadów lub pyłu, a niebawem na powierzchni tej wody oddestylowanej gromadzi się olejek różany, który potem zapomocą piórka delikatnie i ostrożnie zbiera się do małych flaszeczek i w handel puszcza. Tym sposobem otrzymany olejek jest zupełnie czysty, ale bardzo drogi, bo jedna rupia czyli 180 gran albo jeden łót, kosztuje na miejscu koło 250 złp., na którego otrzymanie potrzeba było 20,000 sztuk kwiatuw, czyli około 3 cetnary czystych listków kwiatowych z róży. Dla tego też w tym gatunku olejek różany, bardzo rzadko w handlu się znajduje, ale tylko prawie zawsze rozlany olejkiem sandałowym, albę olejkiem otrzymanym z drzewa tak zwanego różowonnego (lignum Rho-dżum ob. Powój), lub wreszcie wprost jakie olejkiem tłustym bez wonnym. Olejek różany sprzedawany w bazarach Wschodnich Indyj, jeszcze jest dosyć czysty, chociaż zawsze już fałszowany; lecz ten co w Europie sprzedają, jest mocno innym rozcieńczony, czego dowodzi jego niska cena. I w Europie Po-‘ łudniowej, zwłaszcza między Niceą, Cannes i Grasse, hodują na polach w wielkich ilościach róże, między innemi roślinami pachnącemi, w celu otrzymywania z nich tak zwanych perfum. Dość powiedzieć, ze między jaśminami, fijołkami, geranijami, tuberozami, żonkilami, pomarańczami i t. p. zbierają róż oko ło 530,000 funtów, i z nich różnego gatunku perfumy przyrządzają. F. Be....

Róża, zapalenie różowe skóry (Erysipelas), odznacza się znacanem przekrwieniem skóry, obfitym surowiczym*wysiękiem w skórze, w tkance łącznej podskórnej, a nawet między skórą i naskórkiem, małą skłonnością przejścia zapalenia w ropienie, nakoniec stałem zajęciem przyległych naczyń i gruczołów limfatycznych. Rzadko przychodzi w róży do wynaczynienia krwi, a jeszcze rzadziej do zgorzenia skóry. Róża powstaje przez rozszerzenie się zapalenia ścian naczyń limfatycznych na przyległą tkankę skóry, ztąd też z początku spostrzega się zaczerwienione pręgi, noczem dopiero występuje rozlana i jedno-