page0469

461

Ruda — Rudawski

rud i metali rodzimych w twardej skorupie ziemi jest bardzo rozmaite. Napotykają sie one w stanie rozsianym w całej massie skały, np. złoto, ruda cyny i ruda żelaza magnetycznego; niekiedy znowu rudy tworzą foremne równoległe warstwy zawarte pomiędzy pokładami innych kamieni, jak np. rudy żelaza łupek miedziany i t. d.; czasami stanowią one kupy bezkształtne nagromadzone między innemi kamieniami, jak to często napotykamy w żelazie magnetycznem; zdarza się, że wypełniają szpary i pęknięcia powstałe w rozmaitych skałach, tworząc tak zwane żyły. Tak położone znajdujemy najczęściej rudy srebra, miedzi, ołowiu i kobaltu. Nakoniec napotykamy je na powierzchni ziemi w miejscach'nie posiadających spójności pomiędzy częściami i przedstawiających się w postaci żwiru, piasku, massy ziemistej albo gliniastej. Widoczną jest rzeczą, że rudy osfatniej postaci utworzyły się w skutek pokruszenia się, rozdzielenia na części i powolnego przeniesienia na inne inne miejsca rud czterech pierwszycn gatunków. Ponieważ z rud tego gatunku otrzymuje się metal za pomocą płukania, przeto nazy wają je płuczkami albo piaskami kruszco-dajnemi. Największa ilość złota i platyny otrzymuje się z podobnych piasków na Uralu i Ałtaju, w Gujanie, Kalifornii i Nowej Hollandyi. W podobnym też stanie znajduje się ruda cyny w Kornwalii i Indyjach wschodnich hollen-derskich.

Rllfla, wieś prywatna w Gubernii Warszawskiej, w powiecie Wieluńskim, od Wielunia wiorst 3 odległa. Stolica niegdyś okolicznej ziemi Rudzkiej, dopoki do Wielunia nie została przeniesioną i Wieluńską przezwana. Był tu przed wiekami zamek książęcy, na pamiątkę którego dotąd miejsce na łąkach Wiede-radz zwanych, lud zamczyskiem mianuje. Kościół w niej wystawiony był z ciosowego kamienia, w pierwszych zaraz wiekach chrześcijaństwa w Polsce. Podanie miejscowe utrzymuje, że w nim jeszcze ś. Wojciech mszę świętą odprawiał. W rzeczy samej, w niektórych częściach ścian jego widać dziś jeszcze ciosany nieforemnie granit, który odległą starożytność tej budowli zaświadcza, późniejsze atoli przerabiania, odjęły jej całkowicie dawny charakter. Kościół ten będący kollegijatą, przechowuje relikwijarz srebrny pozłacany z kościami ś. Wojciecha i ma chrzcielnicę z piaskowca w kształcie kielicha ze starożytną rzeźbą, która ma pochodzić z czasu pierwszej fnndacyi świątyni z XII wieku. Wieś Ruda przechodziła przez wiele rodzin i była własnością Rudzkich, Rychłowskich, Masłowskich, od których w r. 1780 nabyli teraźniejsi posiadacze Taczanowscy. Dziś liczy ogólnej ludności 869 głów. (Obszerniejszy opis Rudy i jej kościoła podał H. Gawarecki w Pamiętniku religijno-moralnym na r. 1854, tom XXVI, str. 1).    F. M. S.

Linda, jezioro w królestwie Polsł iem, gubernii Augustowskiej, powiecie Kalwaryjskim, w dobrach Giże położone, rozległe morgów 29; przepływna przez nie rzeczka Rowsia.

Rudawa, wieś w Galicyi, w obwodzie Krakowskim, z kopalnią marmuru.

Rudawka (Pteropus Briss.). Rodzaj ssących skrzydlatych z rodziny roślinożernych,¹ niedoperze te mają głowę stożkowatą do psiej podobną, uszy bez wstawki, bardzo krótką błonę międzyudową, ogon krótki lub żaden; ogólną liczbę zębów 30—34. Są to największe zwierzęta z pomiędzy medoperzy, rozmieszczone w gorącej strefie starego lądu; towarzyskie i łagodne. Mięso ich w wielu okolicach jadalne, pomimo, że wydziela woń nieprzyjemną. Znanych jest przeszło 30 gatunków.    Wl. T.

Rudawski (Jan Wawrzyniec), historyk i prawnik, urodził się w Warszawie 1617 r., z rodziny z dawna w tern mieście osiadłej, Uczył się w Warsza-