9574066070

58 SKORUPA ZIEMI.

jest wiatr, podnoszący tumany pyłu i piasku. Twarde ziarnka kwarcu, miotane o skały, działają jak pilnik; ścierają skały i szlifują. To też skały w pustyni są częstokroć zupełnie wygładzone od strony, zkąd częstsze i silniejsze dmą wiatry. A wiatry, wiejące w pustyni, są zazwyczaj bardzo silne. Któż nie zna zgubnej działalności strasznego SimuiTu, który piaskiem zasypuje całe karawany ludzi i wielbłądów, wędrujące przez

pustynię.

Wiatr wynosi drobne pyły w dalekie okolice, przesuwa ławice piasku, ale nie może utrwalić swego osadu, tak jak woda. Brak tu wielkiego ciśnienia, brak roztworów, służącycłi za cement. Pokłady tworzące się w pustyni są nadzwyczaj sypkie i nietrwałe. To też nie znajdujemy taki cli warstw w starych, formacyach, natomiast w nowoczesnych odgrywają dość ważną rolę. Najgodniejszym uwagi jest lóss chiński.

Lóss jestto rodzaj żółtej ziemi, nie posiadającej uw^Tarst/wo-wania, silnie porowatej , która w całych północnych Chinach stanowi zewnętrzną powłokę pokładów i odznacza się wielką urodzajnością. Ale nie tylko ze względu na swoje znaczenie dla dobrobytu krajowego, chiński loss narzuca się uwadze podróżnika. Zadziwia go rozległością pokładów, grubością, dochodzącą niekiedy do setek metrów, a wreszcie oryginalnością swoich zewmętrznych pozorów. Kraina lossu jest pocięta niesłychanie skomplikowanym labiryntem głębokich jarów o prostopadłych ścianach, i tylko gdzieniegdzie znajdują się miejsca, gdzie można z równiny zejść do jaru. Mieszkańcy żyją jak troglodyci, w^r jamach wykopanych w ziemi w taki sposób, aby boczne okna i drzwi wychodziły do jaru. Częstokroć w^r prostopadłej , żółtej ścianie parowu wddnieje kilka piątr takich podziemnych mieszkań. Wedle If ichtliofena te i ary tw^rorza sie

O «/    v    L

w następujący sposób: ponieważ lóss jest bardzo dziurkowatym, więc woda deszczowca, nigdzie się nie zatrzymując, przenika aż do pokładów, na których loss spoczywa; tu dopiero tw^rorzy strumień lub rzekę i od dołu podmywa loss. Tworzy się więc najpierw^r tunel, a potem przez zapadanie sklepienia otwarty jar o prostopadłych ścianach.