7648595365

SKORUPA ZIEMI, 45

Niestety, kwesty a pochodzenia niezawsze może być stanowczo rozstrzygniętą; przeważna część pokładów utworzyła się w czasach przedhistorycznych i żadnego podania o ich genezie mieć nie możemy. Nie posiadamy też żadnej ogólnej metody, któraby pozwoliła na podstawie pewnych obecnie istniejących zewnętrznych cech, ścisłe o pochodzeniu danego pokładu wyprowadzać wnioski. Co najwięcej wolno tuszyć, że taka metoda wyłoni się kiedyś z prac Daubree’go i jego naśladowców nad tak zwaną geologią doświadczalną. Dotychczas posługiwano się prostą analogią. Pokłady niewątpliwie bardzo stare posiadają częstokroć cechy zewnętrzne zupełnie takie same, jak pokłady tworzące się w naszych oczach, W takich razach możemy zupełnie słusznie wnioskować, że jedne i drugie utworzyły się w podobnych warunkach; a w dalszym ciągu poznanie owych dzisiejszych warunków daje odrazu wytłóma-czenie genezy starych pokładów. Atoli gdy natrafimy na cechy odrębne, u dziś tworzących się pokładów nieznane, pole dla domysłów pozostaje otwarte. Musimy zadowolnić się mniej lub więcej prawdopodobną hypotezą. Tak np. gneisy i inne pokłady podobne do gneisów, a pospolicie jedną ogólną nazwą pokładów metamorficznych objęte, okazują; wy raźne uwarstwo-wanie, a wskutek tego musimy je uważać za pokłady pierwotnie osadzone z wody. Ale z drugiej strony te skały przedstawiają pewne cechy u współczesnych osadów morskich zupełnie nieznane, mianowicie: znaczną twardość i spójność, a także, co najważniejsze, krystaliczną budowę. Przypuszczano więc początkowo, że samo osiadanie tych warstw odbywało się av pewnych odrębnych warunkach; potem rozpowszechniło się mniemanie, że późniejsze chemiczne i termiczne reakcye przemieniły pierwotną budowę tych skał; wreszcie dziś najbardziej rozpowszechnioną jest hypotezą, poparta zresztą przez bardzo poważne argumenty, że głównym czynnikiem w tern przekształceniu wewnętrznej budowy było ciśnienie przy fałdowaniu się zewnętrznej powłoki ziemskiej, spowodowanem przez stygnienie ziemi.

Zasadnicze czynniki, biorące udział w wytwarzaniu po-