FunkcjonowanieRynku R1014 315

niania się sprzedawcy za pomocą cen może być jego trwała przewaga w dziedzinie poziomu kosztów. Skuteczna konkurencja cenowa między podmiotami rynku przekształca się wówczas w konkurencję kosztowo-cenową. Z punktu widzenia sprzedawcy, zmieniającego poziom ceny, odzwierciedleniem tej skuteczności może być poprawa jego pozycji (efektów działania) na rynku w stosunku do pozycji zajmowanej przed tą zmianą, mimo pojawienia się reakcji konkurentów.

4. Znaczenie konkurencji cenowej

Znaczenie konkurencji cenowej na rynku oraz w poszczególnych jego segmentach jest wielostronnie uwarunkowane. O znaczeniu tym decydują bowiem liczne czynniki, które ulegają zmianom. W zależności od kierunku tych zmian wpływają one na wzrost lub spadek znaczenia konkurencji cenowej oraz jej udziału w strukturze procesów konkurencyjnych na rynku. Najważniejsze spośród tych czynników prezentuje tablica 24.

Wszystkie wymienione w tablicy czynniki wpływają zarówno na zakres swobody sprzedawców w dziedzinie kształtowania oraz zmian

Tablica 24

Czynniki decydujące o znaczeniu konkurencji cenowej

Rodzaje czynników	Znaczenie konkurencji cenowej
	wzrasta	maleje
Poziom cenowej elastyczności popytu Poziom mobilności popjtu między sprzedawcami Stopień homogeniczności produktów Stopień homogeniczności preferencji nabywców Stopień przejrzystości rynku Zdolności wytwórcze Poziom kosztów Forma rynku Dyn arnika rozwoju rynku	wzrasta wzrasta wzrasta wzrasta wzrasta wzrastają maleje oligopol maleje	maleje maleje maleje maleje maleje maleją wzrasta polip ol wzrasta

cen, jak i na możliwości wywoływania za pomocą zmian cen pożądanych reakcji nabywców i konkurentów.

Podstawowym czynnikiem wpływającym na znaczenie cen w procesach konkurencji jest poziom cenowej elastyczności popytu. Poziom ten jest wprawdzie odzwierciedleniem relacji zachodzących między zmianami cen dokonywanymi przez sprzedawców a reakcjami nabywców, ale wywiera on również wpływ-' na stosunki konkurencyjne między sprzedawcami.

Kształtowanie się cenowej elastyczności popytu na niskim lub zerowym poziomie oznacza, że zmieniane przez sprzedawcę ceny, nie wywołując reakcji nabywców, nie są zagrożeniem dla konkurentów. Obniżanie przez sprzedawcę poziomu ceny może prowadzić w tej sytuacji do zmniejszenia jego udziału w rynku. Z kolei głębsza obniżka cen, zmierzająca do zwiększenia poziomu cenowej elastyczności popytu, może napotykać barierę kosztową. Im wyższy jest poziom cenowej elastyczności popytu, tym więcej popytu może pozyskać sprzedawca, obniżając poziom ceny, a równocześnie tym więcej popytu może on utracić, nie reagując na zmiany cen dokonywane przez jego konkurentów'.

Podobny wpływ na znaczenie konkurencji cenowej wywiera poziom mobilności popytu między sprzedawcami oraz jego zmiany.

Wzrost poziomu mobilności popytu oznacza, że obniżenie ceny przez sprzedawcę umożliwia mu przejmowanie w' coraz większym stopniu tego popytu, który był kierowany dotychczas do konkurentów'. Konkurencja cenowa, będąca źródłem w'/rostu poziomu mobilności popytu, zapewnia więc sprzedawcy zwiększanie udziału w rynku. Jeżeli z kolei konkurenci obniżają poziom ceny, natomiast sprzedawca utrzymuje ją na nie zmienionym poziomie, to przy wysokim poziomie mobilności popytu zmniejsza się jego udział w rynku. Największe znaczenie ma konkurencja cenowa w warunkach istnienia doskonałej mobilności popytu między sprzedawcą a jego konkurentami¹.

O znaczeniu konkurencji cenowej decyduje stopień homogeniczno-ści produktów, które są przedmiotem wymiany. Stopień ten może być

315

1

Por. W. Ktelle, Production.... jw., s. 25.