20583 skanowanie0016

Błona komórkowa

jonem błony, a jedynie wiązać się z nią za pomocą kowalencyjnego wiązania z cząJ steczką lipidową błony.

Białka integralne są hydrofobowo związane z apolarną domeną lipidowi* dwuwarstwy błony komórkowej. Do nich należą białka transbłonowe przechodzą ce raz lub kilkakrotnie przez całą grubość błony. W celu przeprowadzenia analizy elektroforetycznej białek integralnych należy rozpuścić błonę komórkową w deter-j gentach jonowych, np. w siarczanie dodecylu sodu (SDS), bądź w niejonowych, jałj np. Triton X-100. Cząsteczki detergentów mają charakter amfipatyczny i wiążą się grupami apolamymi do hydrofobowych aminokwasów jak gdyby „zastępując" ali-l fatyczne łańcuchy fosfolipidów. Swoim działaniem detergenty oddzielają białka da] lipidów i rozfałdowują łańcuchy polipeptydowe zapobiegając tworzeniu się agregS tów białkowych (ryc. 3.1.10).

Białka integralne, transbłonowe, mogą tworzyć pojedyncze bloki (białka mono-] topowe), jak np. glikoforyna, lub wielokrotne (politopowe), jak np. bakteriorodda psyna - białko światłoczułe błon bakterii słonolubnych (Halobacteńum halobium), które przechodzi aż siedmiokrotnie przez całą grubość błony komórkowej. Ten ostała ni, politopowy rodzaj białek wchodzi w skład dużej grupy receptorów błonowydw Niektóre z białek błonowych wiążą się z cząsteczkami fosfolipidów dwuwarsty lipidowej albo wiązaniem aminowym przez glicynę, albo diestrowym za pośrednia twem cysteiny. Białka te umiejscawiają się przeważnie w powierzchniowej warstwie błony komórkowej albo od strony cytoplazmy, albo od strony zewnętrznej. Częśa białek wiąże się z lipidami, głównie z glikozylofosfatydyloinozytolem, wiązanieM fosfoestrowym. Białka te, kotwiczone do lipidów błony za pomocą tzw. łącznika gli-j kozylofosfatydyloinozytolowego (GPI), spełniają rolę receptorów i białek rozpoia nawczych.

Dzięki zastosowaniu techniki elektroforetycznego rozdziału znamy już okołd 100 rodzajów białek wchodzących w skład błon komórkowych. Obecnie do najlepiej poznanych białek integralnych błony komórkowej, głównie erytrocytów, należą: gli-: koforyna A i białko 3 szczytu elektroforetycznego. Glikoforyna (sjaloglikoproteinąl jest białkiem transbłonowym, monotopowym o masie cząsteczkowej 28 kDa. Składaj się z 131 reszt aminokwasowych. Glikoforyna należy do białek „silnie zglikozylowąa nych", bo aż 60% jej łańcucha jest związane ze 100 resztami cukrowymi. Część łań! cucha polipeptydowego glikoforyny, do którego przyłączone są reszty cukrowe, wy-] staje ponad warstwę lipidową błony. Do głównych reszt cukrowych glikoforyny należy kwas sjalowy. Jego cząsteczki stanowią około 90% reszt cukrowych glikofca ryny. Kwas sjalowy jest naładowany ujemnie i jako taki odpowiada za większośa ładunków negatywnych na powierzchni błony komórkowej. Część łańcucha polii peptydowego glikoforyny, przechodząca przez hydrofobową domenę dwuwarstwy lipidowej, jest zwinięta w formie cc-helisy. Pozostała część łańcucha wychodzi z błony i „zwisa" w cytosolu. Glikoforyna występuje w liczbie 6 • 10⁵ kopii na jedną krwinka czerwoną. Rola glikoforyny w błonie krwinek czerwonych nie jest do końca poznaj na. Osobniki pozbawione tego białka w błonie erytrocytów nie wykazują żadnych zaburzeń fizjologicznych.

Białko 3 szczytu elektroforetycznego (B3SE) występuje w Wonie komórkowej w liczbie około 1 miliona kopii na komórkę i jest pięciokrotnie większe od glikoforyny. Jego nazwa pochodzi stąd, że zajmuje trzecią pozycję w płytce żelu poliakrylamido-wego w czasie rozdziału białek błonowych. Należy do grupy białek politopowych,