page0434

430

lestw, są prawie bez znaczenia przy porównywaniu komórki zwierzęcej i roślinnej. Sądzono zrazu, źe taką cechą, wyróżniającą komórki roślinne od zwierzęcych, jest błona, zbudowana z błonnika (cellulozy), a okalająca protoplazmę komórek roślinnych. Tymczasem okazało się, źe i komórki zwierzęce mogą wytwarzać błonnik (cellulozę), gdyż odkryto go w ciele osłonie (Tunicata); kiedy zaś Berthelot utrzymywać zaczął, iż błonnik zwierzęcy, nazwany przez niego: tunicyną, jest różny od błonnika roślinnego, zaraz SchRffer udowodnił, że tak celluloza roślin, jak chityna lub tunicyną zgadzają się ze sobą tak co do sposobu powstawania, jak i co do rozmaitych innych własności oraz sposobu reagowania na odczynniki chemiczne. W dalszym ciągu odkryto błonnik w pancerzu chitynowym wielu raków, także i u raka rzecznego, u niektórych pająków, skorpionów, owadów, nawet u mięczaków, a natomiast według poszukiwań Nenckiego i Schćiffera bakterye, które wywołują gnicie substancyi organicznych i należą do świata roślinnego, wcale nie posiadają błonnika.

Nawet zdolność wykonywania ruchu samodzielnie nie jest cechą rozstrzygającą na pograniczu obydwóch królestw. Przekonano się bowiem, że nie tylko pełzaki (ameby) i korzenio-nogi (Rhizopoda), ale i plasmodye śluzowców (Myxomycetes) poruszają się zapomocą wypustek protoplazmatycznych; wymoczki i wiciowce poruszają się tak samo, jak zarodki wodorostów zapomocą wypustek bardzo cieniutkich, a mających postać włosków, rzęs lub wici; te wypustki są mniej lub więcej sztywne lub wiotkie, wykonywują pewne ruchy działając na wzór wiosełek, posuwających w wodzie całą komórkę. Natomiast gąbki, których natura zwierzęca dzisiaj nie podlega kwe-styi, nie posiadają zdolności ruchów z chwilą, gdy się przytwierdziły do skał lub innych przedmiotów. Podobnie ma się rzecz z koralami, które tworzą nieraz długie ławice.

Wrażliwość na bodźce chemiczne, termiczne ltd. jest również wspólna plazmie komórkowej obydwóch królestw. Interesujące są w tym względzie obserwacye nad zachowaniem się śluzowców wobec światła. Śluzówce tworzą masy protoplazma-tyczne, galaretowato-śluzowe, zwane plasmodyami, a dające się zauważyć w lasach wilgotnych, na drzewach zbutwiałych etc. -Gdy na plasmodye zacznie padać wiązka światła, zaraz część

http://rcin.org.pl