page0492

484

Skała — Skałoznb

Miechowita pisze, StankoJ zwanem, przywilej zaś lokacyjny 1262 r. wyraża, iż przerobiwszy Król zamek Skałę na klasztor, gdzie teraz jest pustynia świętej Salomei, Grodzisko (ob.), przeniósł tamże z Zawichostu franciszkanki, i po-zwohł im wieś Sławków przy zamku leżącą przeistoczyć na miasto, obdarzył mieszkańców prawem niemieckiem, i różnemi swobodami. Takim sposobem powstało dzisiejsze miasteczko Skała, które od swojego założenia należało do zakonnic świętej Klary w Grodzisku, a gdy te przeniosły się do Krakowa, dotąd pozostało ich własnością, i liczy obecnie ogólnej ludności 971 głów, ma domów 133, magistrat, fabrykę płótna, T. G. J. Kita i W. Poradowskiego. Targi odbywają się co tydzień, a jarmarków 6 do roku.    F. M. S.

Skała, dawniej w województwie Podolskiem, powiecie Czerwonogrodz-kun, obecnie w Galicyi, obwodzie Czortkowskim nad Zbruczem, z zamkiem niegdyś obronnym położone miasteczko, na napady tatarskie wystawione, częstym podlegało klęskom. Zamek zniszczony przez Tatarów, odbudowali Koryjato-wicze, zarządzający Podolem. Roku 1395, Witold wielki książę litewski odebrał ją Koryjatowiczom i starostę swego tam postanowił. Ale roku 1430, po śmierci Witolda, Skała do Polski wróciła. Zniweczone od Tatarów miasto, Zygmunt I r. 1510 i 1518 wielu ulgami los jego polepszył. Roku 1539 Wołosi spalili Skałę. Roku 1570 było tu 232 domy. Roku 1615 Tatarzy ją spustoszyli. Podczas wojny szwedzkiej za Jana Kazimierza, Rakoczy opanowawszy zamek, miasto tak zniszczył, że roku 1665 tylko 15 mieszkańców pozostało. Roku 1772 Austryja zabrała miasto z częścią starostwa.

Skalat, miasto dawniej w województwie Ruskiem, ziemi Halickiej, obecnie w Galicyi, obwodzie Tarnopolskim, nad rzeką Gniłą, w dolinie między wzgórzami o 1% mili od Grzymałowa położone, z starożytnym zamkiem ku obronie kraju w XVI wieku zbudowanym. Ma 3,000 mieszkauców.

Skałka, krzemiei] ostro na jednym brzegu zaciosany, wprawiany w kurek broni palnej, który uderzając o dekiel stalowy wydaje iskry, a te padając na proch na panewce pod deklem znajdujący się, takowy zapala. Broń takiemi krzemieniami opatrzona, zwana jest skałkówką, lecz ta obecnie prawie zupełnie wyszła z użycia.

Slfółka. albo Skałuba, w języku leśny m rysa czyli rozpadlina na strzale drzewa, najczęściej od piorunu zrządzona.

Skałozub (Damijan), po Samuelu Zborowskim wybrany został hetmanem Ukrainy. Kroniki miejscowe, jedne nazywają go towarzyszem Szacha (ob.), inne jego następcą; rozpowiadają o jego napadach z Kozakami nad Mofdawiją i Turcyją, wspominają że zginął w^r jakiejś morskiej bitwie, ale wszystko to bez oznaczenia roku. W kronice Koniskiego (ob.), szczegółowo jest opisana wyprawa Skałozuba na Turcyją. Oto ważniejsze w niej fakta: Damijan Skałozub wybrany na hetmana z pułkownika roku 1585, doniósł królowi o nieprzyjacielskiej zaczepce Krymców, którzy sonwy ciii i zabrali w niewolę kilkuset ludzi około miasteczek: Oposznia i Kotylwy. W skutku tego doniesienia król dał mu pozwolenie, aby nie zaczynając jawnej wojny, podstępem działał przeciw niewiernym. Hetman Kozaków człowiek prosty, nie znający innych podejść jak wojenne, rozkazał Nieczajowi, koszowemu Zaporozkiemu, przysporzyć łodzi i wnet sam przybył do Siczy (ob.), z konnem wojskiem; tutaj zmienił na piechotne trzy pułki konne, wyprawił je na łodziach na morze, dodawszy im równą liczbę Zaporożców. Dowództwo nad tymi ludźmi hetman powierzył wojskowemu pisarzowi Janowi Bogusławcy, i pułkownikowi Karpowi Perebi-nosowi. Mieli oni, przebywszy odnogę Dnieprowską, iść brzegiem krymskim