page0595

587

Rydz — Rydzewski

wjeżdżającego na horyzont w rydwanie. A. Muchliński mówi: „Ridewan jest wyraz arabski; oznaczający, dwie opony czyli zasłony po obu stronach spadające dla przykrycia osoby.    K. Wl. W.

Rydz (Agaricus deiitioms Lin.), jestto powszechnie znany grzyb adalny, uchodzący za jeden z najsmaczniejszych. Ma on kapelusz spłaszczony, z czasem stąjący się lejkowatym, 1 do 3 cali w średnicy wynoszący, ceglasto-po-marańczowy, z pręgami na przemian jaśniejszcmi, gładki i mniej więcej kleisty, z wiekiem bledniejący i schnący. Trzon rydza jest dość krótki, gładki, tylko niekiedy dołkowaty, za młodu wewnątrz pełny, później dęty, jasno-ceglasty. Kapelusz pod spodem ma blaszki gęste, sierpowate, niebardzo równo biegnące, i te to właśnie blaszki, są cechą tak zwanych bedłek CAgaricus), kiedy w innych grzybach, kapelusz pod spodem jest pełny, a tylko delikatnie dziurkowany, co stanowi rodzaj grzyba właściwego (Boletus). Rydz więc lub pieczarka, należy do bedłek, a borownik np. czyli tak zwany grzyb prawdziwy (Boletus edulis), należy do grzybów właściwych. Tak w bedłkach jak i w grzybach wła: ciwych, kapelusz pod spodem między blaszkami lub w swych dziurkach, mieści zarodniki czyli nasionka przyszłych grzybów, dla tego też i rydz kiedy zupełnie dojrzeje i nieco podeschnie, sypie ze swego kapelusza z pomiędzy blaszek drobniutki pyłek biało-żółtawy, który stanowi zarodniki rydzów. Chociaż rydz (.Agaricus deliciosus) uchodzi za najsmaczniejszy grzyb ze wszystkich, co i jego nazwa łacińska przez Linneusza nadana wskazuje, mimo tego jednak, naszem zdaniem, ustępuj© w smaku borownikowi czyli grzybowi prawdziwemu (Boletus edulis Buli.). Do rydza, kilka jest innych bedłek bardzo podobnych, które w naszych lasach pospolicie się trafiają. Między temi bedłkami po większej części są naw^ret trujące, należy przeto wielce być ostrożnym i rzeczy świadomym w zbieraniu grzybów, aby się ustrzedz niebezpiecznej zamiany. Rydz prawdziwy, za złamaniem sączy mleko pomarańczowe, kiedy mniej więcej wszystkie inne do niego podobne z kształtu i barwy bedłki trujące (Agaricus zonarius Bolt., Ag insulsus Fries, Agaricus pub es-cens Soverb., Agaricus torminosus Szaeff.), mają w sobie sok biały, mleczny lub żółtawy. Rydz dość jest wszędzie pospolitym po lasach zwłaszcza szpilkowych Europy śiodkowej i północnej, ukazując się od Czerwca aż do końca niekiedy Listopada. U nas najlepszym i najsoczystszym jest w miesiącu Wrześniu, a w ogóle wszystkie grzyby jadalne, są daleko delikatniejsze i smaczniejsze w stanie młodym, jak w dojrzałym. Rydze jadają się albo gotowane i w maśle smażone, albo też marynowane lub tylko solone. I takie to u nas utrzymują się zazwyczaj przez całą zimę, i z mięsem jadają. Trudno tu pominąć kilku słów w tym względzie naszego nieśmiertelnego wieszcza (Mickiewicza), który opisując w „Panu Tadeuszu” grzybobranie, tak w jednem miejscu mówi: „Panienki za wysmukłym gonią borowikiem, którego pieśń nazywa grzybów półkowrikiem. Wszyscy dybią na rydza; ten wzrostem skromniejszy, i mniej sławny w piosenkach, za to najsmaczniejszy, czy świeży czy solony, czy jesiennej pory, czy zimą. Ale Wojski zbierał muchomory i t. d. F. Be....

Rydzewski (Wawrzyniec), sławny swego czasu kaznodzieja, jezuita, urodził się w r 1716 na Litwie, do zgromadzenia w stąpił w Wilnie 1731 r. Potem uczył wymowy w Warszawie i Wilnie, gdzie też doktorem nauk wyzwolonych filozofii i teologii został. Był sławnym w kościele katedralnym wileńskim kaznodzieją, i tamże rektoiem konwiktu szlacheckiego. Umarł w Warszawie 1765. Wydał z druku: 1) Kazania niedzielne całego roku, (Wilno, 1760, w 4-ce, wyd. 2-ie; tamże 1771, w 2-ch t. w 8-ce). 2) Kazania świąteczne, (tamże, 1768, w 8-ce). 3) Kazania przygodne, (tamże, 1768, w 8ce). F. M. S.