page0570

562    Skrzydło — Skrzynecki

na dwie części: jedna stanowiła prawe, a druga lewe skrzydło, każde skrzydło zostawało pod dowództwem oddzielnego generała. W niektórych armijach dotąd jeszcze pułki kawaleryi dzielą się na dwie połowy, zwane skrzydłami.. Oficerowie lub podoficerowie stojący na końcach kolumny zowią się skrzydłowymi.

SkrzydłOSZpOD (Palamedea L.), rodzaj ptaków, zaliczony przez jednych do rzędu brodzących, a przez innych, za przykładem Temmineka,do oddzielnego rzędu alektorów (Alectorides). Ptaki te mają dziób podobny do kurcwatyeh; nogi mierne, nieco podkasałe, o nadmiernych palcach, z ostremu pazurami, który u ksinka jest najdłuższy i prawie prosty, skrzydła obszerne, w zgięciu jedną lub dwoma ostrogami uzbrojone. Są to ptaki wielkie, wyrównywające indykowi; mieszkają na bagnach rozległych Ameryki południowej; nadzwyczaj łatw^e do obłaskawienia i hodowli domowej, Amerykanie trzymają je razem z innym drobiem, z którym żyją w zupełnej zgodzie i bronią od napaści drapieżnego ptastwa, pokonywająt je przy pomocy potężnego uzbrojenia skrzydeł. Dwa są gatunki, to jest: Palamedta cornufa L. z rogiem około 3 cali długim na głowie i jednym szponem skrzydłowym i, rodzajowo oddzielona przez Illigera, Ckaima chavaria bez rogu czołowego, lecz z dwoma szponami skrzydłowemu Wl. T.

SkrzyDCCki (Rafał), teolog i historyk jezuitów polskich, urodził się w Ma-łopolsce 1714 r., wstąpił do zgromadzenia w Krakowie 1732 r. Poczem uczył po rozmaitych szkołach zakonu, jak w Ostrogu i indziej filozofii, prawa kościelnego i teologii. Był prefektem nauk wyższych, sekretarzem prowincyjała i rządził kollegijum najprzód krosnenskiem, toż od r. 1768 do zniesienia jezuitów, nowicyjatem krakowskim, poczem sekularyzowany, był księdzem świeckim i umarł w Kaliszu 1788 r. Wydał z druku, oprócz licznych rozpraw teologicznych i prawnych oraz kazań, następne ważniejsze dzieła: 1) Listy ś. Franciszka Xawera, przekład z łacińskiego (Kalisz, 1777—1778, 3 tomy, w 8-ce). 2) Wincentego Loryńskiego, kapłana, za dawnosią i powszechnością s. wiary katolickiej pamiętniki, z łacińskiego (tamże, 1780).    3) Żywot wiel. ks.

Wojciecha Męcińskiego, ś. męczennika japońskiego (tamże, 1781, w 8-ce). 4) Wykład wiary katolickiej (tamże, 1778, w 8-ce). Jestto tłomaczenie Bos-sueta Expusition de la doctrine eatholiąue. 5) Spiknienie Burgofonckie samem swojem wykonaniem dowiedzione czyli prawdziwe złożenie jansenizmu (tamże, 1783, 2 tomy, w' 8-ce). Zostawił zaś w rękopiśmie, który się teraz znajdu,e w biblijotece Ossolińskich we Lwowie, Ilistoryją jezuitów prowincyi polskiej, pod tytułem: Protinciae Polonae Societatis Jesu, ortus et progressus (w 4-ce, str. 545).    F. M.

Skrzynecki (Jan Zygmunt), generał polski, urodził się d. 8 Lutego roku 1787, z ojca Jana konfederata barskiego i Zuzanny z Mroczków. Wyższe nauki pobierał w uniwersytecie lwowskim. Po utworzeniu księztwa warszawskiego, razem ze starszym bratem Józefem zaciągnął się do armii polskiej jako prosty żołnierz i w nagrodę waleczności otrzymał stopień podporucznika przed sławną bitwą pod Raszynem 1809 r., w której miał udział. W tymże roku walczył pod Górą i Sandomierzem. W szturmie do tego miasta uzyskał stopień kapitana, i przeszedł do pułku księcia Konstantego Czartoryskiego. W r. 1812 walczył pod Smoleńskiem, Możajskiem, Czeryhow^rem i Wiazmą, a w r. 1813 już jako dowódzca batalijonu pod Lipskiem. Tu z rozkazu wodza wysłany z dwiema kompanijami piechoty na zajęcie ważnego stanowiska, osko-czonym został przez dwa pułki kierysjerów, stoczył z nimi bój trzygodzinny, w obec 2-eh armij nieprzyjacielskich i cofnął się zwyeięzko. W r. 1814 w walce