page0786

778

Sachnówka — Sachs

-zach i jarach rozsypana. Osada wielce starożytna. Według podania miała niegdyś zawierać 7 kościołów, potem jakoby było ich dwa, których place dotąd okazują. Za czasów Rzeczypospolitej polskiej należała do starostwa Korsuń-skiego i z Korsuniem dzieliła wspólnie wszystkich losów koleje. Zamek Korsuński był dosyć obronną w swych czasach twierdzą i nieraz też o jego wały rozbijały się bezskutecznie groźne Tatarów zapędy. Pod ochroną tego zaniku wyrastały dokoła ws-e i miasteczka, i okolica pusta w czasach Stefana Batorego i Zygmunta IH coraz się więcej zasiedlała. Jakoż i Sachnówka wzmogła się wtedy w ludność i zakwitła tu pomyślność. Wszystko w następnych latach wypadki i tatarskie napady zniszczyły. Szczególnie też pamięć napadu Tatarów na Sachnówkę zachowała się dotąd w żywej gminu miejscowego tradycyi. Duża mogiła wznosi się niedaleko w'si, a lud wskazując na nią opowiada dziwne o niej legendy. W roku 1765 Sachnówka była jeszcze miasteczkiem, a podług lustracyi miała 77 domów i jeden libertowany. Miasteczko przynosiło dochodu staroście Korsuńskiemu rocznie dosyć znaczne summy. W roku 1789 była już wsią. Obecnie jest w posiadaniu księcia Łopuchina. Sachnówka słynie dotąd z uprawy tytoniów, bo od wieku hodują tu tytonie z Azyi pochodzące, które pud nazwiskiem Sacknows/rich mają niejaką sławę i smak sobie właściwy. W okolicy tej poczyna się wał zwany Żmijowy, który przechodzi mimo wsi Netrebki przez Ilarbuzin, Korsuń po za Wyhrajów' i kończy się w lasach Steblowskich.    F. fil. S.

Sachs (Hans), sławny poeta niemiecki, urodził się roku 1494. Po odbytej przez Niemcy kilkoletniej wędrówce osiadł jako majster szewcki w swojem mieście rodzinnem i zmarł tu roku 1576. Był to bez zaprzeczenia największy w tym okresie talent poetyczny w Niemczech, a jednocześnie także najpłodniejszy; w krótkiej swojej autobiografii poetycznej, sięgającej tylko po rok 1567, sam podaje liczbę swoich poezyj większych i mniejszych na 6048. Znając dokładnie całą dotyczasową literaturę swojego kraju, a w części także francuzką i flamandzką, Hans Sachs doświadczał się we wszystkich niemal używanych w owym czasie rodzajach poetycznych, a ulotnemi zwłaszcza utworami, które w^r kształcie broszur czy świstków, łatwy znajdywały przystęp do ludu, przyczynił się niemało do rozkrzewienia dzieła reformacyi. Sławną jest jego pochwała Lutra w allegorycznym poemacie p. t. Slowi/f Wittenbergslri. Współcześni odpłacali się wysoką czcią poecie z ludu i dla ludu, której nie zaprzeczyła mu również potomność mniej więcej aż do połowy XVII stulecia; odtąd jednak zaczęto zeń szydzić, aż dopóki Wieland i Goethe zasług jego publicznie nie uznali. Kompletnej edycyi dzieł jego zebranych Niemcy me posiadają; najdokładniejsza wyszła w 5 tomach in folio (1570—1579) w Augsburgu. Częściowych wydań dawniejszych i nowszych jest mnóstwo. Samych prac dramatycznych zostawił Hans Sachs przeszło 200.    F. H. L.

Sachs (Jan), rodem ze Wschowy, od roku 1669 sekretarz miasta Torunia i zmarły tamże w r. 1680, pisał obronę Polski i Polaków przeciwko oszczerstwom Hermana Knorynga, professora w Helmstadzie, który na prelekcyjach swoich i w dziełach występował z ostremi naganami na całą Rzeczpospolitą polską. Oburzony na to Sachs wydał pod pseudonimem Franciszka Mariniusa obszerne dzieło, opisujące prawdziwy stan całego kraju p. t. De Scopo reipu-blicae Połoninie admrsus Hermanum Cnoringium dissertatio qua simul status Regni Poloniae nocissimae describitur, autore Francisco Marinio Pofono, (Wrocław, 1665 in 8-o, str. 405). Niemieckie tłómaczenie wyszło p. t. Fran-cisci Marinii eines polnischen Patrioten Staat des Kónigreichs Polen worin-