page0886

878

Śpichrz — Spieker

w murach ściennych kwadratowych, po 5—6 cali mających w boku, które odpowiadają kanałom wewnętrznym utworzonym z dwóch desek zbitych ze sobą pod kątem i położonych w ten sposób, aby krawędź kąta przytykała do części górnej otworu; po nasypaniu więc zboża do szpichrza, pod każdą z takich desek, pozostaje miejsce próżne, po którem krąży powietrze i to przenika całą massę zboża. Otwory powinny być opatrzone siatką metaliczną zabezpieczającą od owadów ziarnoźernych i zasłonami chroniącemi zboże od wody deszczowej.

Spicymirz, miasteczko w dawnem wojew. Sieradzkiem, powiecie Piotrkowskim, dziś w gubernii Warszawskiej nad Wartą, wśród bujnych łąk położone Już jako gród na początku XII wieku wspominane w Kronikach. W r. 1108 bowiem pogańscy Pomorzanie, z nienacka wpadłszy do kościoła gdy celebrował arcybiskup Marcin, uprowadzili przez pomyłkę archidyakona jego. Był tu zamek, który w domowych waśniach między książętami Wielkopolskiemi a Mazo-wieckiemi przechodził od jednych do drugich. Następnie stale należał do dóbr arcybiskupów Gnieźnieńskich, aż go Kazimierz Wielki zamienił z Jarosławem Skotnickim na inne dobra i tym sposobem stał się własnością Rzeczypospolitej.

SpiCZak, w języku łow.eckim jeleń samiec, kiedy pierwszych rogów dostaje. Wyraz ten zastosowano później u nas do pacholęcia wyrastającego w młodzieńca.    K. Wł. W.

SpiCZyński (Hieronim), rajca miasta Krakowa herbowny, lekarz nadworny króla Zygmunta Augusta, autor ważnego dzieła p. n. „0 ziołach tutecznych y zamorskich y o moczy ich, a ktemu księgi lekarskie wedle regestru niiey napisanego, wszem wieku użyteczne. Cracoviae apud Viduam Floriani Ku-gleri. Anno Dni r. 1542 (w kroju arkuszowym). Późniejsze wydania szacownej tej pracy ogłoszone przez Marcina Siennika (ob.) są powiększone dodatkami i poprawiane pod względem języka. Pierwsze zaś pod okiem Spiczyń-skiego drukowane, należy do białych kruków bibliograficznych, bo zachowało się zaledwie w kilku jedynie exemplarzach.    K. Wł. W.

Spiegel (Fryderyk), zasłużony oryjentalista, ur. w r. 1820 Kitzingen, pod Wurtzburgiem, nauki uniwersyteckie pobierał w Erlandze, Lipsku i Bonn, po-czem od r. 1842—1847 pracował w biblijotekach Kopenhagskiej, Oxfordzkiej i Londyńskiej nad rękopismami wschodniemi. W r. 1849 powołany został na katedrę języków wschodnich do Erlangen. Główną działalność literacką zw rócił do języków i literatur indyjskich i irańskich, mianowicie do ksiąg religijnych buddystycznych i staroperskich Z prac jego samoistnych na szczególne uznanie zasługują: wydania Kommavdbya (Bonn, roku 1841); Anecdota Pdlica (Lipsk, roku 1845), które stworzyły studyjum literatury Pali; oprócz tego: Chrestomathia perska (Lipsk, roku 1846), Grammatikdcr Par-sisprache (Lipsk, roku 1841) i przekład Avesty, Biblii Perskiej (roku 1852 i 1853).    F. IŁ L.

Spieker (Chrystyjan Wilhelm), teolog protestancki, ur. r. 1780 w Brandenburgu, nauki pobierał w Halli, gdzie r. 1804 został nauczycielem gimnazyjal-nym i kapelanem wojskowym. Po bitwie pod Jeną przebył lat kilka prywatnie w klessau, zajmując się tu układaniem książek dla młodzieży, z których najbardziej znanemi są: Die glucklichen Kinder (Lipsk, r. 1808, T. 4) i Va-ter Hellwig unter semen Kindern (Norymberga, r. 1808—10). Udawszy się roku 1808 do Berlina, mianowany został w roku następnym dyjakonem i pro— fessorem teologii w Frankfurcie nad Odrą. W latach 1813 i 1814 towarzy-