page0905

897

SandJort — Sandomierskie województwo

roku został professorem anatomii. Umarł 22 Lutego 1814 r. Znakomitsze dzieła jego są: Obserwtiones anntomico-patologicae (4 tomy, Lej da, 1778 r.) i dalszy ich ciąg: Exercitationes anatomio academicae (2 tomy, Lejda, 1783 do 17851; Opuscula anatomica selectiora (Lejda, 1788); ważnein jest także jego: Thesaurus fHssertationum, programmatum aliorumgm opusculorum ad omnem medicinam facientium (3 tomy, Rotterdam, 1769—78); lecz głównem jego dziełem jest: Museum anatomicum academiae Lugduno-Bataoae (21., Lejda, 1789—93, z 136 rycinami). — Sandifort (Gerard), syn poprzedzającego, urodzony w Lejdzie 1879 r., od r. 1799 prosektor i pomocnik ojca, od roku zaś 1801 nadzwyczajny a od roku 1814 zwyczajny professor anatomii i fizyjologii w Lejdzie, umarł 1848 r. Wydawał w dalszym ciągu zaczęte przez ojca Museum anatomicum (tomy Iii i IV, Lejda, 1827—36), tudzież ogłosił: Tabu! ae craniorum dmersarum nationum (2 tomy, Lejda, 1838—40).

SandiUS (Krzysztof), sławny teolog aryjański. Urodził się w Królewcu 1644 r. z ojca także Krzysztofa, uczonego pisarza, nauki kończył tamże. Biegły był w literaturze świeckiej i duchownej, oraz historyi kościelnej, umarł w^r Amsterdamie 1680 r. Z wielu jego pism wymieniamy te tylko, które z literaturą polską bliski mają związek, takiemi są: 1) Dissertatió de Vecho, b. m. dr. Przeciw temu pisał Jędrzej Wiszowaty Objeetiones, które Sandiusa spowodowały do wydania dwu następujących pism: 2) Contra Andreae Wissowatii ob jeetiones de filio Dei, antę mundum creato post incarnatio (1673); 3) Notae in Amlreae Wissowatii objectionae (1678); 4) BibliMćm Antitrinitariorum swe Catahgus scriptorum et suceincta narratio de vitu eorum auctorum (Freistadt, 1684, w 8-ce). W dziele tern dziś rządkiem, a do historyi literatury polskiej ważne zawiecającem materyjały, autor skreślił żywoty i pisma wielu Aryjanów Polaków, dołączył także wiadomość o drukarniach aryjańskich v? Polsce i Litwie, na końcu zaś umieścił niektóre pisma Stoińskiego i Lubie-nieckiego i obszerny żywot Andrzeja Wiszowatego; 5) Nucleus kistoriae ec-clesiasticae exhibdus in historia arianomm (Kolonija, 1676 roku, w 8-ce); 6,i Appendix ad Nucleum (Amsterdam, 16^8 roku; wydanie trzecie tamże, 1699, w^r 8-ce).    f. M. S.

Sandomierski powiat, wchodzi w^r skład gilhernii Radomskiej, ma rozległości 34,88 mil kwadratowych. Rzeki w nim znaczniejsze są: Wisła, Ko-przyn, Koprzywia, Czarna. Ludność ogólna powiatu wynosi 89,927, z tej po miastach mieszka 27,222, po wsiach 62,700. Przemysł i nandel w nim jest następny: gorzelni 34, browarów 11, młynów wodnych i wietrznych 127, olejarni 18, papierni 4, wapniami 5, cegielni 12, garbarni 50, hut szklanych 2, w Jastrzębskiej w^roli i w^r Radosławiu; fabryk machin i narzędzi rolniczych 2, w Linowie i Staszowie, fabryka sukna skarbowa w Sandomierzu, oprócz tej osobno wyrabiających tkaczy sukna 34, w Rakowie i Staszowie; cukrowni 2, w Rytwianach i Szwagrowie; hamernia blachy miedzianej w Staszowie, fabryka bryczek tamże, fajansu i fcjek tamże, łomnia piaskowca, fabryki araku, likieru j octu w Wiązownicy. Powiat dzieli się na okręgi Sandomierski i Staszow^rski; miast ma 14, takiemi są: Sandomierz, Bogoryja, Gliniany, Iwaniska, Klimun-tów, Koprzywnica, Lasocin, Osiek, Ożarów, Połaniec, Raków, Staszów, Tarłów, Zawichost. Osad wiejskich prywatnych jest 4,035. Instytuta, kościoły, zakłady naukowe, szpitale i tak dalej, wyrażone są przy Radomskiej Gu-bernii (ob.).    F. M. S.

Sandomierskie województwo, od roku 1471, kiedy połączona z niem ziemia Lubelska, w^ osobne zamieniona została województwo, graniczyło na

ENCYKLOPEDY.TA TOM XXII.    Kif