page0931

923

Santa-Crnz — Santander

noszące przysługę, upadły od czasu wypędzenia mnichów missyjonarzy; znikła tez niejedna, kwitnąca przedtem osada. Stolicą jest Santa-Cruz della Sierra, licząca 6,000 mieszkańców, u stóp Kordylierów Yuracareskich; dobrze zabudowane, prowadzi handel. Po przywróceniu żeglugi i na rzece La-Plata i Ma-ranon i morzu Atlantyckiem, rozwinięciu systemu Kolonizacyjnego, spodziewać się należy znakomitego rozkwitu tej części Boliwii.

Santa-CmZ (Andrzej), mąż stanu amerykański, rodem z Peru, brał czynny udział w wojnie o niepodległość, i jako generał peruwiański powołany na prezydenta Peru w r. 1826, złożył jednak tę godność w r. 1827, i jako poseł peruwiański, udał się do Chili. W r. 1829 obrany prezydentem Boliwii, położył zasługi w zaprowadzeniu dobrej administracyi i podniesieniu oświaty. Przy rozdwojeniu wyższego i niższego Peru obrany był jako rozjemca, a w r. 1836 protektorem Peru-boliwskiej konfederacyi. I na tern stanowisku także dzielnym i rozważnym okazał się regentem. Rozszerzył stosunki z Europą, której wyobrażeniom hołdował, silnie je śledząc; podniósł handel i porządek w kraju na czas jakiś ustalił. Ale w kraju z tak różnorodnych złożonym żywiołów, ostać się to długo nie mogło. Zdemoralizowana ludność niższego Peru burzliwa i intryganckie działania stronnictw wybuchnęły nagle, co go znów wplątało w wojnę z Chili, która zakonczywszy się klęską jego pod Yungai, wydarła mu obie prezydentury. W Marcu 1839 usunął się do Guayaąuil w Ecuador. Wprawdzie stronnicy jego stanęli później górą w Boliwii i powołali go na prezydenta, lecz Santa-Cruz godności tej nie przyjął. Później jednak żałował Chilijczy-kom, którzy go uwięzili. Wreszcie uwolniono go i z tytułem marszałka wyprawiono jako ministra pełnomocnego Boliwii do Paryża w r. 1819, które to stanowisko rozszerzono jeszcze r r. 1850 na Londyn i Bruxellę.

Santa-Lucia (Acqua solfurea di) ob. Napoli QAcque minerali di) Santa-Restituta (Acąua di) ob. lschia QAcque minerali d'Isola).

Santander, prowincyja Starej-Kastylii w Hiszpanii, rozłegła na mil kwadratowych 99 i licząca 200,000 ludności, położona na południowym brzegu zatoki Biskajskiej, składa się z stromych i urwistych gór i głębokich dolin, i obfituje w węgiel kamienny i wyborną rudę żelazną. U brzegów są bezpieczne porty i przystanie. Główne miasto Santander liczy 17,000, a z juryz-dykcyją swą 25,000 mieszkańców', jest siedzibą biskupa, ma szkołę sterniczą, warsztaty okrętowe, bezpieczny i obwarowany port na przyjęcie okrętów handlowych. Miasto miało port wolny do handlu z Ameryką, puerto habilitado. Do północnej Europy wysyła ono wełnę, zboże i wina w wielkiej ilości.

Santander (Franciszek de Paula), prezydent rzeczypospolitej Nowej-Gra-nady w Ameryce, ur. r. 1792 w Rosario de Cucuta w Nowej-Granadzie, pobierał nauki w Bogota. Przy wybuchu rewolucyi z roku 1809 stanął po stronie niepodległości. Jako pułkownik służył pad generałem Serviez. Kiedy Hiszpanie pod wodzą Morillo’go zajęli Nową-Granadę, Santander cofnął się do Yenezueli', gdzie się połączył z Boliwarein. On to zwołał kongres do Cucuta w Maju 182ft, który obrał go wiceprezydentem, Boliwara zaś prezydentem. Odtąd sprawował władzę wykonawczą w nowej rzeczypospolitej Kolumbii. Mądrze umiał stronnictwa trzymać na wodzy, i pomyślność w znękanym dłu-.gierni wajnami kraju przywrócił. Przy wystąpieniu Paeza w Venezueli jako federalisty, bronił on sprawy republikanów. Razem z Boliwarein powtórnie został wybranym w r. 1827. Gdy zaś ten ostatni monarchiczne knował plany, Santander stawszy się duszą republikanów, usunął się od uczestnictwa w rządach i zwołał zgromadzenie do Ocana w roku 1828, które Boliwar rozwiązał;