page0974

966

Sar&> jakie kićlesiwo — Sarepta

cyją, wtem cesarz Napoleon z niewytłomaczonych powodów nagle zaproponował rozejm, który z wielką niechęcią całych Włoch zawartym został w Villa-franca. Wieść jakoby go do tego kroku nakłoniły pogróżki Pnis zdaje się fałszywą. Austryja odstąpiła Lombardyję Napoleonowi z wyjątkiem Mantui i Peschiery, który oddał Sardynii tę prowincyją; z reszty Włoch miano utworzyć konfederacyję pod przewodnictwem papieża, przywracając wywłaszczonych książąt na ich stolice. Rozejm ten niezmiernie zadziwił całą Europę, w Listopadzie następnego roku zawarto pokój w Zurich. Gabinet Sardyński złożony z takich mężów jak Cavour, Ratazzi, przyjął z konieczności układy dwóch cesarzy i nader oględnie postępując z jednej strony starał się być w zgodzie z polityką mocarstw zagranicznych, z drugiej zaś strony usunął faktycznie granice pomiędzy Piemontem, Parmą, Modeną, Romaniją, Toskaniją.-Prowincyje te domagały się połączenia z Piemontem, lecz Napoleon tak długo opierał się zjednoczeniu dopóki w zamian za to Sardynija nie ustąpiła mu Sa-baudyi i Nizzy, a Wiktor Emanuel przybrał tytuł króla Włoskiego. W roku 1860 generał Garibaldi na czele ochotników' wypłynął z Genui na pomoc Sycylijanom, którzy wypowiedziawszy posłuszeństwo Ferdynandowi 11, żądali przyłączenia do Królestwa włoskiego. Gabinet Turyński niby sprzeciwiał się temu, lecz tak na uzbrojenia jak i wyprawę patrzał przez szpary. Garibaldi zdobył Sycyliją, przeprawił się do Iialabryi i w kilka dni opanował cześć południową półwyspu. Król Neapolu chciał nadać konstytucyą i zawrzeć przymierze z królem Włoskim, lecz już było zapóżno, musiał uchodzić do obronnej Gaety. Garibaldi wjechał do Neapolu bez wojska prawie i został przyjęty z uniesieniem. Za nadejściem ochotników, generał wyruszył naprzód i obiegł Kapnę. Ochotnicy gotowali się wkroczyć do Państwa Kościelnego. Naów-czas rząd włoski pragnąc wydrzeć rewołucyi inicyatywę wyzwolenia prowin-cyj papiezkich i zapobiedz zbyt gwałtownemu działaniu przeciw stolicy apostolskiej, wyprawił wojska pod dowództwem CialdinFego, który pobiwszy wojska papiezkie dowodzone przez Lamoricier’a pod Castel-Fidardo, połączył się pod inurami Kapui z ochotnikami Garibaldego. Tak wiec rewolucyja ustąpiła Piemontowi owocu swych zwycieztw, a Garibaldego ostatnią czynnością było przeprowadzenie głosowania powszechnego, skutkiem którego królestwo Obojga Sycylij dostało się Wiktorowi Emanuelowi. Podobnież ITmbrija i Marchije głosowały za annexyją z królestwem włoskiem. Zwołany parlament ze wszystkich prowincyj półwyspu i otwarty d. 13 Lutego r. 1861, uroczyście Wiktora Emanuela królem włoskim ogłosił. Wkrótce potem umarł hr. Cavour, a następcą jego został baron Bettino-Ricasoli. Ciężkie to były chwile dla młodego państwa. Francyja groziła zerwaniem stosunków dyplomatycznych; w pozostałej przy papieżu cząstce Państwa Kościelnego organizowały się bandy rozbójników, niszczące prowincyje neapolitańskie w imię b. króla Neapolitańskiego, Franciszka II, rezydującego w Rzymie a ze wszystkich państw europejskich zaledwie Szwecyja i Anglija uznały nowe królestwo włoskie. Dalsze dzieje Sardynii jako włączonej w jednę całość królestwa Włoskiego (ob.) pod wyrazem Włochy. Porównaj dzieje i pamiętniki historyczne: Manno, Storia di Sardegna, (r. 1825) Mimanfa Brofferio Storia di Piemonte, (r. 1852), Cibra-rio, Galliani d’Agliano, Cesare di Saluzzo, De-Choulot i Ferrero, Sclopis, Gu-alterio, Bava, Pepe, Promis, Vecchi, Solar de la Marguerite. Waźnem jest dla geografii, Casalis’a Dizionario geografico - statistico - comerciale degli state di re di Sardegna (Turyn, roku 1843—51, tomów dwadzieścia jeden).