page0984

976

Starczewski — Stargard

krytyczne (tamże, 1847). Encyklopedyja podręczna (Sprawocznyj Enciklo-pediczesldj Sloicar), t. 14; Petersburg-, 1847—1854. Od r. 1856 wydaje w Petersburgu czasopismo: Syn otieczestwa (Syn ojczyzny), które w pierwszych szczególniej latach, nadzwyczajnem cieszyło się powodzeniem. J. Sa...

StaremiastO, właściwie Stary Sambor w Galicyi, obwodzie Samborskim, nad Dniestrem, 8 mile od Sambora odległe, liczy 3,000 głów ludności, i posiada zakład wychowawczy młodzieży w^rojskowej.

StaremiastO, wieś i folwark prywatny, w gubernii Warszawskiej, w powiecie Konińskim, od Konina wiorst 4 odległe. Pierwotnie tu była posada Konina, która gdy pod panowaniem króla Kazimierza Wielkiego na inne miejsce przeniesioną została, opuszczoną osv.dę starem miastem zwać poczęto, jak

0    tern już w początku XV wieku piśmienne są ślady. W tejto wsi, kiedy jeszcze nosiła nazwisko Konina, i miała znaczenie miasta, Piotr Dunin, wielkorządca Wielkopolski, wystawił kościół z ciosowego kamienia, o czem kroniki nasze wspominają. Pierwotne rnury tej świątyni, dotąd w^r niezmiennej dochowały się całości; w późniejszych tylko czasach wzmocniono one jedną przyporą

1    zbyt nizki dach przez nadmurowanie ścian szczytowych podwyższono. Pod

rządem pruskim stanęła przy tym kościele dzwonnica, a w roku 1838 na środku dachu mała sygnaturka. Jednakże Kościół ten pod względem budowy swojej różni się cokohviekod innych Duninowskich kościołów, co dowodzi, że do ostatnich Dunina fundacyj należy. Nie ma bowiem jak inne zaokrąglonego prezby-teryjum, ale zakończone ścianą płaską, a rysunek okien i otworów szczytowych, jest w nim taki sam, jak w świątyniach, w drugiej połowie XIł stulecia dla cystersów wznoszonych. W każdym jednak razie jest wielce dawnym, boczne jego drzwi acz grubem dłutem z granitu wykonane, są przecież wiernym obrazem wieku w którym powstały; wewnątrz nad częścią kapłańską i zakrystyją, sklepienie jest beczkowe, nad nawą sufit z tarcic. Ołtarze wszystkie nowsze. Obraz Boga Rodzicy w wielkim ołtarzu do niezgorszych malowideł należy. Kościół nosi tytuł świętego Piotra i Pawła. Na cmentarzu wykopują się czasem urny z popiołami, zabytek czasów pogańskich.    F. .)/. S.

Stare Troki, ob. Troki.

Stargard, po słowiańsku Slarogród łub Slarygród, niegdyś miasta główne dalszego Pomorza, dziś okręgowe regencyi Szczecińskiej w Pomeranii pruskiej, nad spławną rzeką Ihna, 4^l/₂ mili na południe od Szczecina odległe, i z miastem tern, równie jak i z Poznaniem, połączone żelaźnicą, jest siedzibą komissyi królewskiej, dyrekcyi kredytowej, urzędu podatkowego, inspekcyi bu-downiczej, landratu i sztabu dywizyi wojskowej, ma 15.000 mieszkańców, gimnazyjum, szkołę geometrów, w yższą szkołę żeńską, dom sierot, szkołę szczepienia drzew owocowych, targi na wełnę, bydło i płotno, rckodzielnie sukna, płótna, skór i t. p. Gród ten zdobył Bolesław Krzywousty r. 1107 w czasie wojen z Pomorzanami, i zburzył go r. 1180 po poskromieniu buntu Świętopełka Gryffa. Roku 1189 otrzymał on praw^ro miejskie. W Wiekach Średnich i w czasie wojny trzydziestoletniej, miasto to kiłkokrotnie było oblężone i zdobywane; w⁷ r. 1807 usiłował je zdobyć Schill (ob.).— Stargard miasto w regencyi gdańskiej, Prus zachodnich, nad rzeką Ferse, liczy 6,000 mieszkańców⁷, Gród ten Przemysław książę małej Pomeranii (Pomerella), podarował rycerzom św iętego Jana w' r. 1198; miasto powiększone w roku 1339, było długi czas miejscem zjazdów i sejmów szlachty kaszubskiej. Zdobyli je w r. 1461 Krzyżacy, w r. 1468 Polacy, którzy je odbierali Krzyżakom » Brandeburczykom. w łatach 1466, 1580 i 1645; w r. 1655 zajęli je Szwedzi.— Stargard an