page0985

Stargard — Starhemfoerg

der Linde (nad rzeką Lindą), miasto liczące 9,000 mieszkańców w wielkiem księztwie Meklenburg-Strelitz, na południe Neu-brandenburgu; główne okręgu południowego tego księztwa.

Starhemberg (Ernest Riidiger, hrabia), generał-feldinarszałek austryjacki, urodzony 1635 r., wsławił się szczególnie jako kommendant i obrońca Wiednia podczas oblężenia tej stolicy przez Turków, od 9 Lipca d. 11 Września 1683 r. Otoczony zewsząd nieprzyjacielem, przywrócił w ciągu pięciu dni z niesłychaną energiją zaniedbany zupełnie stan obronny, uzbioił obywateli i przykładem sw^oim zapalił do stanowczego oporu męztwo słabej załogi i wszystkich mieszkańców. Odparł kilka szturmów oblegających, burzył czę-stemi wycieczkami ich reduty, kontrm-uami wysadził miny tureckie i z równą roztropnością jak siłą, piastował w strw'OŹonem mieście policyję, jednocześnie zaś z osobistem niebezpieczeństwem wszędzie występował naprzeciw nieprzyjaciela. Dopiero 11 Września wojsko chrześcijańskie, liczące zaledwie 70,000 ludzi, zbliżyło się na odsiecz. Następnego dnia, Jan 111 król polski przypuścił atak na artniję turecką, mającą do 180,000 żołnierza, zdobył szańce i pod wieczór wziął szturmem obóz nieprzyjacielski. Turcy uciekli, zostawiając niezmierne zapasy, armaty, ammunicyję, na łup zwycięzcy. Samo oblężenie kosztowało ich 48,000 ludzi, między niemi 3 baszów i 16 agów. Straty oblężonych wynosiły w wojsku linijowem 5,000 zabitych i 1,000 rannych, w mieszczaństwie 900 zabitych i do 600 rannych, nie licząc zmarłych skutkiem zarazy. Dnia 13 Września król polski przyjmował w zdobytym obozie Starhem-berga, uściskał go i powitał jako bohatera i brata. Cesarz Leopold, który przybył nazajutrz, ofiarował hrabiemu kosztowny sygnet, 100,000 talarów, buławę marszałkowską, godność ministra stanu i kazał mu dodać do herbu rodzinnego wieżę ś. Szczepana. Ocalone zaś mieszczaństwo uwolniło na wieczne czasy dom Starhembergów, na ulicy Wieden, od wszelkich podatków. Później Starhemberg dowodził w Węgrzech piechotą, pod rozkazami Jana III, ale będąc charakteru gwałtownego, poróżnił się z królem, skutkiem czego tenże stoczył bez pomocy Starhemberga gorącą bitwę pod Barkon. Feldmarszałek, raniony pod Budą, zmuszony był powrócić do Wiednia, gdzie będąc prezesem nadwornej rady wojennej zajmował się odtąd głównie organizacyją armii cesarskiej, Umarł r. 1701. — Starhemberg (Gwido, hrabia), brat stryjeczny poprzedzającego, feldmarszałek austryjacki, urodzony 1657 r., podczas oblężenia Wiednia przez Turków r. 1683 był adjutantem generalnym hrabiego Ernesta. Przytomnością umysłu wstrzymał ogień, który podczas wielkiego pożaru Wiednia d. 15 Lipca 1683 r. już zagrażał zajęciem magazynu prochu. W kilku wycieczkach walczył na czele wojsk, spędził nieprzyjaciela z rawe-linu zamkowego i szańcami bronił mu postępu na ulicach, kiedy ten w dniach 4 i 5 Września zdobył bastyjony Burg i Loibel. Później odznaczył się przy szturmach Budy (1686) i Belgradu (1688), w bitwie pod Mohacs, w obronie Esseku, w bitwach pod Salankenem i pod Zentą. Potem walczył we Włoszech, gdzie r. 1703 zastępował w dowództwie księcia Eugenijusza; nie dopuścił generała francuzkiego Vendóme’a do Tyrolu i ułatwił połączenie wojsk austryjackich z sabaudzkiemi. W Hiszpanii, gdzie bez znacznych sił i środków ograniczać się musiał jedynie do postawy odpornej, prowadził nader zręcznie wojnę partyzancką, jak np. napadając na miasto Tortozę (1708 r.), burząc magazyny nieprzyjacielskie i t. p. Po zwycięztw^fach odniesionych nad Filipem Andegaweńskim pod Almenarą (d. 27 Lipca 1710 r.) i pod Saragossą (d. 10 Sierpnia), zdobył Madryi i obwołał królem arcyksięcia Karola. Niedo-

ENCYKLOFEDYJA TOM 2X111.    gg