page0156

148

Schwalbach — Schwarz

położone w głębokiej dolinie nad rzeką Mimzbach, mające 2,300 ludności, zna-nem jest przez źródła mineralne i zakłady wód i kąpieli, sprowadzające corocznie w przecięciu około 2,000 gości. Źródła te były juz znane i zwiedzane w XVI wieku; z znacznej ich liczby obecnie najwięcej są uczęszczane Stahl-brunnen i Weinbrunnen. Okolice Schwalbach bogate w wspomnienia historyczne, przedstawiają zarazem piękne widoki natury.

Schwanthaler (Ludwik Michał), jeden z najznakomitszych rzeźbiarzy nowszych czasów, urodzony r. 1802 w Monachium, był synem rzeźbiarza Franciszka Schwanthalera. Wcześnie opuściwszy szkoły, oddał się zupełnie sztuce i kształcił się początkowo w pracowni ojca. Po krótkim pobycie w Rzymie, założył w Monachium własną pracownię. Pierwszemi znaczniejszemi pracami jego były dwie płaskorzeźby: Achiles walczący w Skamandrze i TI alka przy okrętach pod Troją, statua Szekspira dla teatru i rzeźba przedstawiająca Sceny bacchiczne, przeznaczona do sali jadalnej pałacu księcia Maxymilijana w Monachium. W r. 1832 udał się powtórnie do Rzymu celem przysposobienia kilku modeli do poleconego mu południowego szczytu Walhalli. Przebywając tam przez dwa lata, przygotował wiele planów dla rzeźbiarzy. Pow^rró-ciwszy do Monachijum, rozpoczął płaskorzeźby do Hymnów zwycięzkich Pin— dara. W r. 1835 został mianowany profesorem akademii. Do większych jego dzieł z tego czasu należą modele do wizerunków dwunastu przodków domu Wittelsbach, wykonane przez Stiglmayer’a; 15 kolossalnych posągów do frontowego szczytu Walhalli według szkicu Rau^r-ha; modele do 15 posągów z sceny walki Hermana z Rzymianami dla północnego szczytu Walhalli; grupa szczytowa gmachu wystawy sztuk pięknych i 54 stóp wysoki model olbrzymiej statuy Bawaryi. Między późniejszemi pracami jego odznaczają się: statua marmurowa cesarza Rudolfa w katedrze w Spirze; model statuy Jean Pauka; ośm posągów bożków, z piaskowca, i dwie tancerki z marmuru w nowym pałacu w Wiesbaden; modele do kolosalnych pomników spiżowych księcia Ludwika Heskiego i Karola Fryderyka Bodeńskiego; posąg Mozarta w Salzburgu; piękna grupa marmurowa przedstawiająca Ceres i Prozerpinę, w Berlinie; model do olbrzymiego pomnika Goethego w Frankfurcie nad Menem. Schwanthaler umarł r. 1848. Czynność jego objawiała się równie w ciągłej własnoręcznej pracy, jak przez niezmordowaną twórczość ducha i staranne kierowanie pracami pod jego dozorem wykonywanemi. W pomysłach swych zawsze samodzielny, obdarzony żywą i bujną wyobraźnią; obok tych zalet posiadał gruntowne wykształcenie, niepospolite wiadomości w dziedzinie archeologii a mianowicie głęboką znajomość pomników sztuki starożytnej i średniowiecznej.

Schwarz (Bertold), niemiecki zakonnik franciszkanin, urodzony w Frei-burgu w Brisgowii, wiele zajmował się chemiją, a gdy, jak wieść niesie, za mniemane czarownictwo dostał się de więzienia, przez ciągłe robienie doświadczeń chemicznych dojść miał do wynalezienia prochu strzelniczego (ob.). Właściwie miał się nazyw^rać Konstanty Ancklitzen, w klasztorze przybrał imię Ber-tolda, a nazwę Schwarz nadano mu z powodu jego prac chemicznych. Niektórzy mają go także za moguncyjanina, a inni znowu za franciszkana z No-rymbergi. Jedni twierdzą że do wynalazku swojego doszedł w Kolonii, inni że w Goslar. Czas tego wynalazku oznaczają około 1330 r., ale jedni wcześniej, drudzy później. Nie ulega atoli żadnej wątpliwości, ze mieszanina prochu strzelniczego, już przed epoką Bertolda znaną była; może być że on pierwszy dopiero potrafił ją tylko zastosować do użytku wojennego i myśliwskiego. W r. 1833 wzniesiono mu w Freiburgu pomnik.